Những điều mà mình đang nói ở đây là tâm hành, và các yếu tố chung biểu trưng cho tâm hành của mình là gì. Điểm đặc trưng cho tâm hành của con người là trí thông minh, và như mình biết thì trí thông minh này có thể ở mức độ nào, từ “không quá thông minh”, cho đến “rất thông minh”. Nhưng có những yếu tố khác cũng là một phần của tâm hành, chẳng hạn như sân hận, tham lam, luyến ái, phóng dật, và các hành vi được những tâm sở này tạo này tạo ra. Ở một số người thì những yếu tố này chi phối hoạt động tinh thần của họ, khiến họ không sử dụng trí thông minh của con người, mà lại hầu hết dựa vào lòng tham lam hay sân hận, v.v…
Chẳng hạn như có những người có nhiều dục vọng, và đi đến các quán bar để gặp gỡ người khác, và có quan hệ tình dục với hầu hết những người mà họ gặp, thì người đó đang hành động như một con chó, bạn có nghĩ vậy không? Một con chó sẽ giao phối với bất cứ con chó nào mà nó gặp, vào bất cứ lúc nào, mà không có sự tự chủ. Nếu như một con người hành xử như vậy, thì họ sẽ tạo nên những tập khí theo tâm tính loài vật. Vậy thì không có gì đáng ngạc nhiên, nếu như nghĩ về mặt tái sinh thì tính khí dục vọng của người đó sẽ là tâm hành vượt trội mà họ sẽ có trong một kiếp tương lai, và họ sẽ tái sinh trong một thân thể có nền tảng thích hợp cho tâm hành ấy, đó là một tái sinh thành thú vật.
Thế thì việc khảo sát hành vi của mình là điều rất ích lợi: “Liệu mình có đang hành động như con thú này hay con thú kia hay không?” Hãy nghĩ về một con ruồi. Tâm tính của con ruồi thì hoàn toàn tản mạn. Một con ruồi không thể ở yên một chỗ lâu hơn một vài sát na. Nó liên tục di chuyển và liên tục bị phân tâm. Có phải là tâm thức của mình cũng như vậy, giống như một tâm trí của con ruồi? Nếu là như vậy thì ta sẽ kỳ vọng điều gì trong kiếp sau? Liệu chúng ta có hy vọng là mình sẽ thông minh và có được định tâm tốt hay không?
Đây là một số ý tưởng để giúp ta hiểu rằng con người không nhất thiết phải tái sinh như con người. Chúng ta có thể được tái sinh trong nhiều dạng sống khác nhau, và nó sẽ thăng trầm. Tuy nhiên, nếu như mình tích tập nhiều tập khí tích cực như một con người, thì ngay cả khi tái sinh thành một con vật, khi nghiệp lực của hành vi thú vật trước đây của mình đã chấm dứt, thì công đức trước đây của mình có thể vượt trội lên, và ta có thể tái sinh như một con người một lần nữa. Chúng ta sẽ không bị kết án, để tái sinh trong những cõi thấp hơn mãi mãi.
Vấn đề là phải hiểu rằng không có cái gì có thực chất trong tâm hành, làm cho nó trở thành hoạt động tinh thần của con người, hay làm cho nó trở thành nam hay nữ, hoặc bất cứ điều gì giống như vậy. Nó chỉ đơn giản là tâm hành thôi. Vì vậy nên dạng tái sinh mà mình sẽ có thì phụ thuộc vào nghiệp lực, vào những tập khí khác nhau mà ta đã tích tập bằng những hành vi của mình. Trong những kiếp tương lai thì ta sẽ có một thân thể hoạt động như một nền tảng thích hợp, để thực hiện những tập khí này.
Discussion about this post