22. Sống Trong Giây Phút Hiện Tại

“Thiền
là đường lối để thực hiện sự buông bỏ. Khi hành thiền,
ta buông bỏ thế giới phức tạp bên ngoài, để có thể vươn
đến thế giới an nhiên bên trong. Trong tất cả các hệ thống
huyền học và trong nhiều truyền thống, hành thiền được
biết đến như là con đường đi đến tâm thanh tịnh và uy
lực. Kinh nghiệm về tâm thanh tịnh này, giải thoát ra khỏi
thế giới, rất là vi diệu và hỷ lạc.

Thông
thường khi hành thiền, có nhiều việc khó khăn cần phải
làm, nhưng các bạn nên quyết tâm chịu đựng các sự khó
nhọc đó, vì chúng sẽ giúp các bạn thể nghiệm được những
trạng thái tuyệt vời, đầy ý nghĩa. Chúng rất xứng đáng
cho những nỗ lực của chúng ta! 

Để
biết phải hướng nỗ lực đến nơi nào, bạn cần phải
hiểu thật rõ mục tiêu của việc hành thiền. Mục tiêu đó
là sự tĩnh lặng vi diệu, sự an định và trong sáng của
tâm. Nếu bạn hiểu được mục tiêu đó, bạn sẽ thấy rõ
nơi mà bạn cần hướng nỗ lực đến, và biết rõ phương
tiện nào dùng để đạt mục tiêu đó. 

Nỗ
lực đó phải hướng về sự buông bỏ, về sự phát triển
một tâm trí sẵn sàng xả ly. Một trong các lời dạy giản
dị nhưng sâu sắc của Đức Phật là, “Một hành giả có
tâm hướng về sự buông bỏ, sẽ dễ dàng đạt đến Định”.
Hành giả đó đắc được, gần như tự động, các trạng
thái an lạc nội tâm. Điều mà Thế Tôn muốn nói là nguyên
nhân chính để đắc mức thiền thâm sâu, để đạt đến
các trạng thái mạnh mẽ đó, là sự quyết tâm khước từ,
buông bỏ và xả ly. 

Trong
giờ thiền, chúng ta không nên phát triển tâm tư chỉ biết
tích lũy, bám níu vào các sự vật; trái lại, chúng ta cần
phải đào luyện một tâm trí sẵn sàng buông bỏ mọi vật,
buông bỏ mọi gánh nặng. Ngoài giờ thiền, ta gánh vác biết
bao nhiêu bổn phận đè trên vai, tựa như các hành lý nặng
trĩu; nhưng trong thời gian hành thiền, ta không cần có nhiều
hành lý như thế. Vậy, trong khi hành thiền, hãy xem ta có thể
trút bỏ bao nhiêu hành lý. Bạn hãy xem sự vật như là gánh
nặng, như khối trọng lượng, đè ép lên bạn. Như thế,
bạn mới có thái độ đúng đắn để từ khước chúng, tự
ý vứt bỏ chúng, chẳng thèm ngoảnh lại. Chính nỗ lực đó,
thái độ đó, hành động đó của tâm hướng về sự buông
bỏ, là điều đưa bạn đi sâu vào thiền định. 

Ngay
cả ở các giai đoạn khởi đầu của hành thiền, hãy xét
xem bạn có thể tạo ra được bao nhiêu năng lực để xả
ly, để vứt đi mọi sự vật, và dần dần, sự buông bỏ
sẽ xảy đến. Khi tâm tư buông bỏ mọi sự vật, bạn sẽ
cảm thấy nhẹ nhàng hơn, hiểu biết rõ hơn và tự do hơn.
Hành thiền được như thế, việc buông bỏ sẽ xảy đến
theo từng giai đoạn, từng bước một. 

Bạn
hãy bắt đầu từ giai đoạn rất đơn giản là hãy buông
bỏ hết các hành lý của quá khứ và vị lai. Đôi khi, bạn
có thể tưởng đó là việc quá dễ làm, rằng đó là điều
quá sơ đẳng. Tuy nhiên, nếu bạn dồn hết nỗ lực vào việc
đó, không quá nôn nóng chạy cho mau đến các giai đoạn cao
hơn của sự hành thiền, cho đến khi nào bạn đã đạt đúng
đắn mục tiêu đầu tiên là có được sự chú tâm vững
bền vào ngay thời khắc hiện tại, thì về sau này, bạn mới
nhận thấy được rằng bạn đã thiết lập xong một nền
móng thật vững chắc, để có thể xây trên đó các tầng
cao hơn. 

Buông
bỏ quá khứ có nghĩa là không nghĩ gì đến công việc làm
của bạn, gia đình bạn, những cam kết của bạn, kỷ niệm,
những vui buồn của thuở thiếu thời, v.v…; bạn buông bỏ
tất cả những kinh nghiệm đã qua, bằng cách chẳng màng quan
tâm đến chúng. Bạn trở thành một kẻ không có tiểu sử,
suốt trong thời gian hành thiền. Bạn chẳng nghĩ ngay cả việc
bạn từ đâu đến, sinh ra ở đâu, cha mẹ là ai, hoặc bạn
đã được nuôi dạy và lớn lên đã như thế nào. Tất cả
những “lịch sử” đó được buông bỏ trong khi hành thiền. 

Bằng
cách đó, mọi người tại thiền đường này đều trở nên
bình đẳng với nhau, chỉ là các thiền sinh. Cũng chẳng quan
trọng gì về việc bạn đã hành thiền được bao nhiêu năm,
hoặc bạn là người đã có chút ít kinh nghiệm, hay chỉ mới
chập chững bắt đầu. Nếu bạn buông bỏ được tất cả
lịch sử đó, thì chúng ta đều bình đẳng và tự do. Chúng
ta đang tự giải phóng ra khỏi các mối quan tâm đó, các tri
giác, và tư tưởng đã giới hạn chúng ta và làm cản trở
sự an tịnh nảy sanh từ việc buông bỏ. 

Vậy,
cuối cùng rồi, mỗi trang lịch sử của bạn, bạn đều buông
bỏ, ngay cả các biến cố đã xảy ra cho bạn kể từ khi
đến dự khoá thiền ẩn cư này, và ngay cả những gì vừa
mới xảy ra cho bạn vài phút trước đây. Bằng cách ấy,
bạn không khuân vác một gánh nặng nào từ quá khứ đem đến
cho hiện tại. Bất cứ điều gì vừa xảy ra, bạn không còn
quan tâm đến và buông cho trôi hết. Bạn không cho phép quá
khứ tác động vào tâm bạn. 

Có
thể xem việc buông bỏ để luyện tâm như là một căn phòng
nhỏ có bọc nệm cách âm. Khi một kinh nghiệm nào, một tri
giác hay tư tưởng nào va chạm vào bức tường của căn phòng
có vách bọc nệm, chúng không dội ngược trở lại. Chúng
lún sâu vào lớp nệm và ngừng ngay tại đó. Như thế, bạn
không để cho quá khứ gây được tiếng vang nào trong tâm
tư, cả quá khứ của ngày hôm qua và tất cả thời gian dài
trước đó, bởi vì chúng ta đang luyện tâm hướng về sự
buông bỏ, vứt đi tất cả, và trút mọi gánh nặng. 

Quan
điểm của vài người cho rằng nếu lấy quá khứ ra quán
chiếu, họ có thể rút ra bài học và giải quyết được
các vấn đề đã qua. Tuy nhiên, bạn nên hiểu cho rằng khi
quay lại nhìn vào quá khứ, bạn luôn luôn nhìn nó với cặp
lăng kính méo mó. Bất cứ những gì bạn nghĩ nó đã là như
thế, thì thực sự nó lại chẳng giống đúng như thế! Chính
vì vậy, nhiều người đã tranh cãi nhau về những sự việc
thực sự vừa xảy ra, ngay cả những chuyện vừa xảy ra vài
phút trước. Các cảnh sát viên điều tra tai nạn giao thông
đều biết rõ điều đó. Mặc dù tai nạn vừa mới xảy ra
chừng nửa giờ mà hai nhân chứng, cả hai đều hoàn toàn
thành thật, lại đưa ra hai bản tường trình khác nhau. Ký
ức của ta không đáng tin cậy. Nếu thấy rằng ký ức không
đáng tin cậy, bạn sẽ không đặt nặng giá trị vào việc
hồi tưởng lại quá khứ. Và rồi, bạn sẽ buông bỏ nó
đi. Hãy để quá khứ trôi qua đi, và rồi, bạn sẽ có đủ
khả năng để được tự do ngay trong giờ phút hiện tại. 

Còn
về tương lai, các dự phóng, lo sợ, kế hoạch, và kỳ vọng,
v.v… — chúng ta cũng đều nên buông bỏ. Đức Phật có lần
nói về tương lai: “Bất cứ điều gì ta nghĩ sẽ xảy ra như
thế, thì nó luôn luôn lại khác thế”! Bậc hiền trí xem tương
lai như mơ hồ, khó biết và khó mà tiên đoán được. Việc
dự đoán về tương lai thường là một điều không tưởng,
và luôn luôn làm phí mất thì giờ nếu ta nghĩ đến tương
lai trong lúc hành thiền. . . 

. .
. Trong giai đoạn này của sự hành thiền, bạn hãy giữ sự
chú tâm ngay vào phút hiện tại, đến mức mà bạn quên hẳn
hôm nay là ngày gì, hoặc hiện đang mấy giờ, sáng hay trưa,
cũng chẳng hay biết gì cả! Tất cả những gì bạn đang hay
biết chính là giây phút hiện tại — ngay tại lúc này! Bằng
cách ấy, bạn đạt được thời biểu tu học tuyệt vời
khi bạn hành thiền ngay trong giây khắc hiện tại, chẳng cần
biết bao nhiêu phút đã trôi qua, hoặc còn ngồi thêm bao nhiêu
phút nữa, chẳng nhớ đến cả hôm nay là ngày gì. 

Thực
tại hiện tiền rất huy hoàng và kỳ diệu. Khi buông bỏ hết
quá khứ và tương lai, bạn như thể đã hồi sinh. Bạn ở
tại đây, bạn đang tỉnh thức. Đó là giai đoạn thứ nhất
của hành thiền, sự tỉnh thức được nuôi dưỡng trong giây
phút hiện tại. Đạt đến đấy, bạn đã thực hiện rất
nhiều điều. Bạn đã buông bỏ được gánh nặng đầu tiên,
vốn cản trở mức thiền định thâm sâu. Vậy, bạn hãy nỗ
lực thật nhiều thêm, để đạt đến giai đoạn thứ nhất
này, khiến nó trở nên mạnh mẽ, chắc chắn và vững vàng.
Sau đó, chúng ta sẽ đưa sự tỉnh thức trong phút giây hiện
tại lên giai đoạn kế tiếp tinh tế hơn trong việc hành thiền
— sự giác niệm tĩnh lặng về phút giây hiện tại.