Quán Niệm Về Cái Chết Để Sống Có Ích – Phan Minh Đức

QUÁN NIỆM VỀ CÁI CHẾT ĐỂ SỐNG CÓ ÍCH
Phan Minh Đức

Kinh
Tứ Thập Nhị Chương có thuật chuyện Đức Phật hỏi các
thầy Tỷ kheo:

–
Đời người sống bao lâu?

Một
thầy đáp:

–
Trong vài ngày.

Đức
Phật lắc đầu bảo:

–
Ông chưa hiểu đạo.

Một
vị khác nói:

–
Trong khoảng một bữa ăn.

Đức
Phật cũng lắc đầu bảo:

–
Ông chưa hiểu đạo.

Một
vị khác nói:

–
Đời người trong hơi thở.

Đức
Phật khen vị ấy rằng:

–
Hay thay, ông mới là người hiểu đạo.

Thế
gian thường bảo đời người trăm tuổi, nhưng thử hỏi mấy
người sống đến trăm năm? Đỗ Phủ nói: “Nhân sinh thất
thập cổ lai hy” (Người sống đến bảy mươi xưa nay
hiếm). Y Vân bảo đời người sống được sáu mươi năm
(Em ơi có bao lâu, sáu mươi năm cuộc đời). Cổ nhân nói:
“Sơn trung tự hữu thiên niên thụ, thế thương nan phùng
bách tuế nhân” (Trong núi có cây sống ngàn năm, trên
đời khó gặp người trăm tuổi).

Có
lẽ vì đa phần thế gian cho rằng đời người dài lâu, một
trăm năm hoặc chí ít cũng mấy mươi năm, cho nên tạo dựng
cơ đồ, tích chứa của cải bạc tiền để hưởng thụ trong
hiện tại và tương lai. Nhưng Đức Phật nói đời người
chỉ trong hơi thở, ai hiểu được điều này là người đó
thấy đạo, đạo ở đây là chân lý, là sự thật về đời
người. 

Đức
Phật bảo đời người mong manh ngắn ngủi, chỉ vỏn vẹn
trong một hơi thở, thở vào mà không thở ra hoặc thở ra
mà không thở vào là đời người kết thúc, ai biết chắc
mình sống được bao lâu? Tai nạn, bệnh tật, những bất
trắc luôn rình rập đe doạ mạng sống con người, cái chết
có thể đến với chúng ta muốn hay không muốn. Khi cái chết
đến, chúng ta không thể hạn lại ngày giờ, chúng ta không
thể dùng tiền bạc của cải để mua chuộc, đánh đổi mạng
sống, không thể dùng quyền lực để giữ sinh mạng, dùng
tình cảm để níu kéo sự sống, chúng ta cũng không thể chạy
trốn, né tránh cái chết dù chúng ta có không ngoan, tài giỏi
đến đâu.

Trong
kinh Pháp Cú Thí Dụ có kể câu chuyện bốn anh em dòng họ
Phạm chí chạy trốn cái chết như sau:

Có
bốn anh em dòng họ Phạm chí tu tập chứng đắc được Ngũ
thông, mắt họ có thể thấy và tai họ có thể nghe xa vạn
dặm, họ có thể đoán biết quá khứ vị lai, có thể đọc
được suy nghĩ của người khác, họ đi trong nước, bay trên
không như đi trên đất… Nhờ có thần thông mà họ biết
trước ngày giờ chết của mình. Sắp đến ngày mạng chung,
bốn anh em Phạm chí họp lại bàn cách chạy trốn cái chết,
họ nói với nhau:

– Cái
chết đến, người khác khó tránh, nhưng bọn chúng ta có đại
thần thông, nhất định sẽ tránh được. Bây giờ chúng ta
hãy chia nhau chạy trốn.

Bàn
tính xong, một người dùng thần thông bay lên không trung, một
người dùng thần thông lặn xuống đáy biển, một người
ẩn mình trong núi lớn, người còn lại trà trộn vào đám
đông giữa chợ, họ định bụng chờ qua khỏi ngày đó thì
trở về.

Đến
ngày chết, người trốn lên không trung tự dưng rơi xuống
đất chết, người trốn dưới biển sâu cũng mất hết thần
thông mà chết nổi lên, còn người ẩn mình trong núi và người
trốn giữa đám đông cũng lăn ra chết.

Mọi
người biết chuyện đó đều không khỏi kinh hoàng và hiểu
rằng không có cách gì ngăn chặn được sự vô thưởng, không
có cách gì làm thay đổi quy luật sinh, già, bệnh, chết.

Thật
ngây thơ, nông cạn khi cười cợt cái chết, nghĩ rằng mình
khoẻ mạnh, sống lâu, giàu sang, quyền thế, thông minh, tài
trí… mà quên rằng mọi thứ luôn biến đổi vô thưởng.
Khi cái chết đến mọi thứ đều trở nên vô nghĩa.

Ai
cũng sẽ phải chết và không biết chết lúc nào. Vì thế,
sống sao cho thật ý nghĩa, không lãng phí đời sống mới
là việc cần làm hơn là ngồi chờ cái chết đến, đánh
mất thời gian, công sức vì những việc vô ích không đâu.
Có nên đầu tư tất cả tâm trí vào những tính toán hơn
thiệt, tranh chấp hơn thua? Có nên nuôi dưỡng trong lòng những
mưu đồ, tham vọng bất chính? Có nên ôm giữ những thù hận
oán hờn? Thật không nên, bởi như thế là lãng phí đời
sống, quên bỏ hạnh phúc trong hiện tại, làm như thế là
đem phiền não khổ đau như lo lắng, muộn phiền, đố kỵ,
oán ghét, hận thù … sẽ làm cho cuộc đời chúng ta mất
an vui và hạnh phúc. Khi cái chết gần kề, người ta mới
thấy rằng bao nhiêu ân oán tình thù, những điều mà từ
lâu ta luôn canh cánh trong lòng đều như sương khói. Có một
câu nói rất hay: “Đời người như một cuốn sách, điều
quan trọng không phải là cuốn sách dài hay ngắn mà ở chỗ
cuốn sách đó hay hay dở”. Vì thế, hãy sống tích cực,
sống trọn vẹn với thời gian, với những gì đang có, sống
thật vui vẻ, có ý nghĩa và hữu ích. Hãy nỗ lực làm những
gì có ích cho mình và mọi người, phục vụ và cống hiến,
để đời sống dù có mong manh, ngắn ngủi cũng trở nên có
ý nghĩa và giá trị.

Đức
Phật dạy chúng ta nên quán niệm về cái chết. Chết là một
trong mười đề mục quán niệm (thập niệm). Quán niệm cái
chết để dừng lại những tham muốn, dục vọng, xả bỏ
tâm thù hận oán hờn, dứt trừ lòng kiêu căng tự phụ…
Quán niệm cái chết để biết tận dụng đời sống của
mình tinh tấn tu hành làm lợi ích cho mình và tất cả chúng
sanh. “Ngày nay đã qua, mạng
sống giảm dần, như cá cạn nước, nào có vui chi. Mọi người
cần phải tinh tấn như cứu lửa chạy đầu, luôn nhớ nghĩ
lẽ vô thường, chớ nên chậm trễ biếng nhác”
(Thị nhất dĩ quá, mạng diệc tuỳ giảm, như thiểu thuỷ
ngư, tư hữu hà lạc? Đại chúng đương cần tinh tấn, như
cứu đầu nhiên, đản niệm vô thường, thận vật phóng dật),
đó là lời kệ nhắc nhở mà người đệ tử Phật đọc
tụng mỗi ngày.

Báo
Giác Ngộ 482

Đánh
máy: Huỳnh Hoa – Liên Hoa