XÉT LẠI VỤ ĐÁNH CUỘC CỦA PASCAL
(dẫn nhập vào văn hóa & tôn giáo thời Phục Hưng)
Trần Trọng Sỹ
Triết gia Pascal (ảnh Wikipedia)
Học giả Trần Tiên Long đã có một bài viết có hiệu ứng Thôi Hiệu về đề tài này.
Nếu không có bài của anh Trần Tiên Long, tôi chắc chắn không đặt nhiều chú ý đến vụ đánh bạc tâm linh của Pascal.
Đưa lại đề tài này, tôi xin chân thành cám ơn tác giả TTL đã có sự thách thức rất ngoạn mục và sắc bén trước các luận cứ của Pascal, dù cách nay đã hơn 300 năm, vẫn được Nhà Thờ sử dụng như là một tiền đồn để bảo vệ cho thứ đức tin mà ngày nay, với một lịch sử tàn ác và đẫm máu, gần như toàn bộ trí thức nhân loại đều phải công nhận độc căn rất di hại của nó. Không có các tôn giáo độc thần, thế giới này đã/đang/sẽ tiết kiệm được ít nhất 2/3 xương máu và tài lực vì chiến tranh./
Pascal, triết gia, đồng thời là toán học gia nổi danh người Pháp của thế kỷ thứ XVII, được biết đến với vụ đánh cuộc tâm linh trứ danh «croix ou pile» (tức là chơi xấp ngửa với đồng xu, ngày nay trò đánh cuộc này không còn được gọi là croix ou pile mà là pile ou face). Ông cho rằng, thà tin vào thiên chúa, dù không có thực, vẫn tốt hơn tin không có thiên chúa. Argument của ông rất đơn giản, như một kẻ đánh bạc sành sõi, ông đặt tiếng bạc vào bên thắng hoặc huề, chứ không bao giờ muốn thua thiệt, ông nói :
« Nào hãy phân tích điểm này, nói đi : có thiên chúa hay không ? Nhưng ta sẽ nghiêng về phía nào ? Lý trí chả giúp định đoạt được gì cả : có một sự hoang mang vô tận đang chia cắt ta. Một trò chơi đang diễn ra, bên hai đầu của khoản cách vô tận này, cái sẽ đến là xấp hay ngửa. Bạn sẽ đặt vào cái gì ? Bằng lí trí, bạn chẳng thể chọn cái nào cả; bằng lí trí, bạn cũng không thể bỏ cái nào cả.
«— Examinons donc ce point, et disons : «Dieu est, ou il n’est pas.» Mais de quel côté pencherons-nous ? La raison n’y peut rien déterminer : il y a un chaos infini qui nous sépare. Il se joue un jeu, à l’extrémité de cette distance infinie, où il arrivera croix ou pile. Que gagerez-vous ? Par raison, vous ne pouvez faire ni l’un ni l’autre; par raison, vous ne pouvez défaire nul des deux.>> (Blaise Pasacl, Pensées).
Đó là cách lí luận của Pacal để chứng minh được sự thất bại của lý trí, ông nói tiếp :
Xem tiếp: 
Thử phân tích một tư tưởng của Pascal
Discussion about this post