Linh Vân Thiền Sư Thấy Hoa Đào Nở Mà Ngộ Đạo

Thiền
sư Linh Vân, vị Tăng đời Đường, người Trường Khê, tỉnh
Phước Kiến, tức là Thiền sư Chí Cần ở núi Linh Vân, thuộc
Phước Châu. Không thấy ghi năm sinh và mất, Ngài là người
nối pháp ở Trường Khánh, Đại An. Lúc đầu, tu ở núi Đại
Qui; thời gian lâu, bỗng một hôm thấy hoa đào nở mà bừng
ngộ toàn triệt. Từ đó trong thiền lâm gọi Ngài là Linh
Vân kiến đào minh tâm, hay Linh Vân kiến đào hoa ngộ đạo.
Sau khi bừng ngộ, Ngài làm bài kệ sau đây dâng lên ngài Qui
Sơn Linh Hựu và được Linh Hựu trắc nghiệm sở ngộ. Linh
Hựu bèn ấn chứng sự chứng ngộ ấy, có lời khuyến tấn
rằng: “Từ duyên ngộ đạt, hằng không thối thức, khéo tự
hộ trì”.

Bài
kệ của ngài Linh Vân như sau:

Tam
thập niên lai tầm kiếm khách

Kỉ
hồi lạc diệp kỉ sưu chi

Tự
tùng nhứt kiến đào hoa hậu

Trực
chí như kim bất cánh nghi

Dịch:

Kiếm
khách bao năm mãi đợi chờ

Từng
mùa lá đổ vẫn trăng mơ

Một
phen chợt thấy hoa đào nở

Nghi
sạch tiêu tan, sáng không ngờ.

Bài kệ
ở câu đầu dùng hình tượng kiếm khách để chỉ bản tâm.
Trong văn học phương Đông từ lâu đời, người kiếm khách
là bực anh hùng lẫm liệt, sống như sức phóng đãng của
trùng dương, có hoài bão cứu khổ phò nguy cho con người,
đạp bằng mọi bất công, trực tiếp can thiệp vào việc
nghĩa không hề nao núng run sợ, biết khinh thường danh lợi,
biết quý trọng hiền nhân lễ nghĩa cao khiết. Kiếm khách
tiêu biểu cho ý chí cao tuyệt, vượt lên trên mọi tù hãm
tầm thường đầy u tối của nhỏ nhen tranh chấp. Người
kiếm khách như cột thu lôi trên nóc đền sự sống. Thiền
sư Linh Vân thấy hình tượng kiếm khách để ký thác bản
tâm giác ngộ rất hấp dẫn và nổi bật, dễ gây cảm xúc
hùng mạnh. Bản tâm giác ngộ cũng oai hùng cao cả, còn vĩ
đại vạn lần bởi nó là sức mạnh nội tại thuần khiết
do thiền định kiên cố mà phát sáng lên. Sức mạnh của
nội tâm sâu lắng trong thiền định kiên cố này phá tan phút
chốc mọi vướng chấp tù hãm bấy lâu quấn siết tâm thức.
Ngộ đạo tức chợt đón ánh sáng kì diệu chưa từng có
tràn dâng trên tâm thức, xóa sạch biên giới ngăn cách bỉ
thử ngột ngạt hư ảo, như con chim sẻ bỗng chốc thành chim
thần vĩ đại bay vọt lên khỏi hang tối u minh, thấy trời
xanh vạn dặm bình yên. Người ngộ đạo bỗng thấy cả sông
kia núi này là từng mảnh xương thịt của mình trong hòa điệu
nhứt như không còn phân biệt. Mọi đồn ải ngã chấp phân
biệt kiên cố bấy lâu phút chốc tan hoang sụp đổ hết,
gọi là đi tới quê nhà, là phong quang kiến địa, phá tan
thành vàng núi bạc mà nó giam nhốt mình từ vô lượng kiếp
trong tử sinh luân hồi. Thiền sư Linh Vân đã đưa hết chí
bình sinh của mình vào định tâm kiên cố suốt ba mươi năm
với công phu tu tập. Nhưng còn tư niệm vi tế nào đó nên
bao lần thấy hoa đào nở mỗi độ Xuân về mà vẫn không
“nhìn thấy đạo”, và sau thời kì chín mùi với thức tâm
vô niệm tuyệt cùng, bỗng lần này Ngài chợt nhìn hoa đào
với cái nhìn vô phân biệt trí, cái nhìn trực kiến chớp
nhoáng lao thẳng tới với nhứt như, chủ thể đối tượng
nổ tung, nên bừng ngộ. Ngài Linh Vân thấy hoa đào mà bừng
ngộ là một trường hợp hơi hiếm có. Có người bị một
kích động vào cơ thể đau điếng mà bừng ngộ. Phật Tổ
xưa do nhìn thấy sao Mai trong xanh chiếu vào mắt mà bừng ngộ,
hay các bậc Duyên Giác sống tu thiền định kiên cố trong
rừng, thấy lá rụng hoa rơi mà bừng ngộ. Ngộ cũng có nhiều
bực: sơ ngộ, triệt ngộ. Từ đời Tống, các tổ sư chế
ra tham công án, để người học cài hết tâm mình vào đó,
phát động nhiệt tình tuyệt diệu của truy tìm giải đáp
gọi là khối nghi. Giải đáp không phải bằng trí chia cắt
đối tượng mà là cắm khắn hết sức Vipassana, tức mài
giũa cực bén QUÁN vào đối tượng.

Tóm
lại, bài kệ của Linh Vân tươi mát, hấp dẫn là vì hình
ảnh hoa đào đập vào nhãn tuyến, đi thẳng tới thực tại
chớp nhoáng mà bừng ngộ. Cái ấy vẫn là kết quả của
nhiều năm kiên cố an định bất động mới có kết quả
như thế.