Để Sống Hạnh Phúc

ĐỂ SỐNG HẠNH PHÚC 
Tác giả: Đức Đạt Lai Lạt Ma 
Chuyển ngữ: Tuệ Uyển – 17/6/2012

Tôi nói đến việc đạt đến đời sống
hạnh phúc như thế nào trong phạm vi thế tục. Tôi thật vui mừng có cơ hội để nói chuyện với nhiều người ở đây. Trước tiên tôi muốn cảm ơn ban tổ chức cũng
như ông thống đốc từ lúc đến phi trường và mỗi ngày ông đã hiện diện để nói lời
chào mừng tôi và cho thấy một gương mặt với nụ cười mĩm và qua đôi mắt là một
thái độ vô cùng thân mật. Nên tôi rất cảm
kích. Một người bạn lớn của tôi là một
nhà khoa học, một nhà khoa học Hoa Kỳ, tên ông ta hình như là Livingstone, bây
giờ không còn với chúng ta nữa. Ông nói
với tôi, khi chúng ta gặp gở những người với tình cảm thật nồng ấm, thì con
ngươi của mắt, trở nên to hơn. Và ông ta
nói với tôi rằng, bất cứ khi nào ông ta gặp tôi, đôi mắt ông ta mở lớn ra. Và thật sự vào lúc ấy ông đề cập với tôi rằng,
chỉ có hai người, một là tôi và thứ hai là vợ ông ta (mọi người cười), làm con
ngươi ông nở rộng ra (cười). Nên kinh
nghiệm tương tự khi ông ta gặp tôi, cũng như ngài thống đốc khi gặp tôi con
ngươi của ngài chắc cũng nở to ra. (cười).

Thế nào đi nữa tôi cũng rất vui mừng và cảm ơn rất nhiều. Bất cứ vị trí nào trong hội trường này hãy
nhìn vào những con người hay thấy, người
nào cũng thật sự biểu lộ tình cảm nồng ấm nên tôi rất cảm kích. Cảm ơn rất nhiều.

Tôi muốn đề cập với quý vị rằng, trước nhất chủ nghĩa thế tục,
khi tôi sử dụng chữ chủ nghĩa thế tục, theo truyền thống Ấn Độ, vì một số người
bạn Hồi Giáo của tôi, một số Ki Tô, họ cảm
thấy chữ chủ nghĩa thế tục[1]
hơi tiêu cực cho tôn giáo của họ. Nên họ
không thích dùng chữ ấy. Và rồi thì cũng
có những người tin tưởng hay có những người có quan điểm rằng bất cứ đạo đức phải
căn cứ trên niềm tin tôn giáo. 

Theo truyền thống Ấn Độ, như chính trong hiến pháp đương đại
căn cứ trên chủ nghĩa thế tục, điều ấy không có nghĩa là bài xích tôn
giáo. Một cách tổng quát mà nói, tư tưởng công cộng Ấn Độ rất đượm màu
tôn giáo. Và những người lãnh đạo Ấn Độ
hiện đại như Thánh Gandhi, và những người
khác đã viết nên hiến pháp Ấn Độ, họ là những người với tâm tư rất đậm tính tôn
giáo. Theo sự thấu hiểu của Ấn Độ, chủ
nghĩa thế tục có nghĩa là tôn trọng tất cả mọi tôn giáo, không liên hệ tôn giáo
này hay tôn giáo nọ. Và một trong những
điều nổi bật nhất là, trên ba nghìn năm qua, chủ nghĩa thế tục ấy cũng tôn trọng quyền của những
người không tôn giáo, không tín ngưỡng. Nên điều ấy là rất cởi mở trong tư duy. Do vậy khi tôi dùng chữ chủ nghĩa thế tục, là điều quý vị nên hiểu là rất
cởi mở đến tất cả mọi người, mọi tôn giáo, tôn trọng sâu xa và đồng thời cũng
nhìn nhận quyền của những người không tín ngưỡng.

Tôi muốn hỏi những người đang nghe hôm nay, ai đã nghe buổi
giảng hôm qua xin đưa tay lên.

Tôi giải thích cách này, như những con người, ngay cả những
con vật hay côn trùng đều khao khát sự hòa bình hơn, tĩnh lặng hơn, không muốn
bất cứ sự quấy rầy nào. Và mọi người có
quyền để đạt đến một đời sống hạnh phúc, mọi người có quyền vượt thắng bất cứ sự
quấy rầy hay rắc rối nào hay bất cứ sự khó khăn nào. Điều ấy là phổ quát, không cần phải khảo sát,
không cần phải thí nghiệm, không cần luận lý chứng minh. Tự nhiên là như thế.

Nhằm để đạt được mục tiêu ấy, mọi chúng sinh, thú vật và con
người chúng ta cố gắng để đạt đến điều ấy. Nhưng rồi thì điều quan trọng là phương pháp. Cách để đạt được mục tiêu ấy phải là thực tiển. Bất cứ sự tiếp cận không thực tiển nào đều thất
bại để đạt đến mục tiêu ấy. Chúng ta có
thể thấy một số thú vật cố gắng để thoát khỏi hiểm nguy nhưng đi vào một phương
hướng sai lạc và chúng ta cảm thấy, ô thương hại thế nào ấy. Chúng cố gắng để thoát khỏi nổi nguy hiểm
nhưng thật sự lại đối mặt với hiểm họa ấy. Tương tự thế, con người chúng ta có óc thông minh kỳ diệu, chúng ta có
khả năng hơn để đi theo sự tiếp cận thực
tiển đấy là sự phân tích mọi sự việc, nghiên cứu sự kiện. Rồi thì sự tỉnh thức tốt đẹp hơn nên so sánh
thì sự tiếp cận của chúng ta là sự tiếp cận thực tiển chúng ta không thấy sự việc
trong mức độ trước mắt mà là trong trình độ lâu dài. Nên chúng ta có khả năng ấy và tôi nghĩ một số
thú vật cũng thế, một sự mở rộng nào đó, nhưng chúng ta thuận lợi hơn, tỉnh thức
hơn với những quan tâm lâu dài. Do đó,
đôi khi chúng ta tự nguyện hy sinh những lợi ích tức thời để đạt đến mục tiêu
lâu dài, điều này biểu lộ sự tiếp cận thực tiển được minh chứng.

Con người chúng ta do bởi sự thông minh chúng ta cố gắng để
đạt đến những lợi ích về lâu về dài hơn là những thứ tức thời. Cảm nhận kinh nghiệm chính yếu là tạm thời,
thí dụ, thấy những hình ảnh, hay một nơi nào đấy, hay những khách du lịch thăm
viếng những nơi khác nhau, thấy những phong tục khác nhau, những lối sống khác
nhau, hay những con người khác nhau, thì có những cảm nhận vui thích khác nhau
chủ yếu là từ đôi mắt. Âm nhạc từ đôi
tai. 

Tôi có một người bạn là tài xế
ở Delhi, ông ta thường nói chuyện về những trận thể theo tường cầu
cricket. Khi tôi hỏi, ông ngủ được mấy
giờ, vào những đêm có cricket hay tối qua. Ông nói, bốn tiếng. Vì đến nửa
đêm đôi mắt vẫn dán chặc vào màn ảnh truyền hình. Nên đôi khi tôi đùa với ông, như vậy là sai, tốt hơn ông nên ngủ một giấc ngon
lành hơn là cứ xem cricket cho đến nửa đêm hay hơn nữa.

Nên đấy là một loại kinh nghiệm vui thú nào đó qua đôi mắt. Rồi thì âm nhạc qua đôi tai. Thức ăn qua miệng. Mùi hương qua lỗ mũi. Chạm xúc của thân thể. Những kinh nghiệm qua các giác quan. Cho đến khi mà nó vẫn ở đấy, chúng ta có những
cảm nhận vui thích. Khi chúng chấm dứt
chỉ còn là ký ức. Về mặt khác những kinh
nghiệm trong trình độ tinh thần không tùy thuộc vào những trải nghiệm chúng sẽ
duy trì lâu hơn.

Nên thật là quan trọng để tỉnh thức hay nhận ra những kinh
nghiệm vui sướng hay đau đớn, những kinh nghiệm ở hai trình độ, một thuần là cảm
giác, cái kia là trình độ tinh thần.

Tôi nghĩ là xã hội, xã hội hiện đại, chúng ta quá miệt mài ở
trình độ cảm giác của giác quan đấy là tại sao chúng ta quá quan tâm đến chủ
nghĩa vật chất. Quá gắn bó với những giá
trị vật chất nên đôi khi chúng ta hờ hửng với những giá trị của trình độ tinh
thần.

Một lần nọ nhiều năm trước đây, ở Bá Linh, đối diện với gian
phòng tôi ngụ, thì phía bên kia là một hộp đêm (night club). Vào lúc 7:30 tối, tôi sắp đi ngủ, tôi có thể
thấy ở bên ngoài ánh đèn màu xanh, đỏ,vàng,… rồi thì tôi nghe tiếng nhạc từng
tưng, từng tưng,từng tưng,… rồi đến nửa đêm tôi thức dậy, tôi vẫn nghe tiếng
nhạc từng tưng, từng tưng,từng tưng,… Rồi đến sáng hôm sau khoảng 4 giờ sáng,
tôi thức dậy vẫn âm thanh ấy từng tưng, từng tưng,từng tưng,…như thế đấy (cười). Tôi nghĩ là tất cả năng lượng của họ mãi mê
theo đuổi những cảm nghiệm ấy. Tôi nghĩ
là ngày kế tiếp là họ hoàn toàn kiệt lực. (Cười)

Mới đây tôi gặp một gia đình người Ấn Độ trẻ với cha mẹ và những
đứa con trai, con gái, với những câu chuyện ngẫu nhiên. Sau đó tôi đề cập trong ba thập niên qua tôi
chỉ nghe đài BBC để biết tin tức mà không cần phải xem truyền hình. Những người gia đình ấy nói, thế thì ngài phải
buồn chán lắm vài không nhìn vào truyền hình. Điều ấy có nghĩa là họ đã dành nhiều thời gian để xem truyền hình. Thế nào đi nữa, lối sống ngày nay, ở Hoa Kỳ,
hay một cách phổ quát, đặc biệt là trẻ
em xem truyền hình quá nhiều. Tôi nghĩ
như vậy làm tổn hại việc phát triển khả năng tinh thần của chúng ta để phân
tích hay tập trung hay làm sắc bén tâm thức, chỉ nhìn mà không suy nghĩ. Cho nên rất hữu ích để hoạt động hơn ở trình
độ tinh thần chứ không chỉ dựa vào những giác quan (mắt, tay, mũi, lưỡi,…)

Tôi nghĩ đến một điểm khác thật sự quấy rầy đến cảm xúc
không phải ở trình độ giác quan, giác quan tiếp nhận nhưng ở trình độ thật sự tạo
ra cảm xúc quấy rầy chính yếu đến từ trình độ tinh thần. Nhằm để đạt đến một đời sống hạnh phúc tâm thức
tĩnh lặng là rất căn bản. Vì nguồn gốc
quấy rầy đến từ trình độ tinh thần nên chúng ta phải đối phó với trình độ tinh
thần.

Do vậy, trước nhất phải chú ý đến những giá trị nội tại, thế
giới bên trong. Thế giới bên ngoài chúng
ta biết khá rõ, nhưng thế giới nội tại, ngay cả hộp sọ này, một không gian nhỏ, nhưng chúng ta khám
phá không gian ngoại tại, nhưng dường như chúng ta chưa thấu rõ bao hàm tất cả
thế giới bên trong hộp sọ này ở đây. Nên
thật quan trọng để nghĩ nhiều hơn về tâm thức chúng ta về chính cảm xúc.

Một ngày nào đấy tôi đã đề cập, một khi cảm xúc phát triển,
rồi thì cố gắng xem xét cảm xúc, bằng một tâm thức khác (tâm quán sát tâm hay bằng
sự chánh niệm). Rồi thì một cách đặc thù
với khuynh hướng làm cho cảm xúc tiêu cực hạ xuống. Thí dụ khi chúng ta cảm thấy giận dữ mãnh liệt
thì hãy cố gắng nhìn vào tâm giận dữ, và cố gắng, chúng ta có khả năng ấy, cố gắng
quán sát nhìn vào tâm ưu thế với giận dữ. Ngay khi chúng ta nhìn vào nó, cường độ của sự giận dữ hạ xuống, như thế
đấy. Thật là hấp dẫn để nhìn trở vào
tâm.

Bây giờ chúng ta đang ở vào thế kỷ 21. Thế kỷ 20, tôi nghĩ là thế kỷ quan trọng nhất
của nhân loại rất nhiều phát minh trong lãnh vực của khoa học kỷ thuật, nên tri
thức của chúng ta về tự nhiên, tôi nghĩ là phát triển cao độ, phát triển rất
nhiều, cũng như sự hiểu biết tăng trưởng rất nhiều. Tuy nhiên thế kỷ đó đã trở thành thế kỷ của
những cuộc tắm máu, tôi nghĩ là những người Âu châu của các bạn đã trải nghiệm
điều này, cha mẹ các bạn, ông bà các bạn đã trải nghiệm những vụ tàn phá khủng
khiếp, sợ hãi, đau đớn. Nên theo lịch sử,
thế kỷ 20 có hơn 200 triệu người đã bị chết vì bạo động. Bạo động khủng khiếp kể cả vũ khí nguyên tử.

Nếu những sự bạo động kinh khiếp ấy thật sự tạo nên một trật
tự mới, một cơ chế tốt đẹp thì chúng ta có thể phán xét một cách tích cực về những sự bạo động ấy. Ngay cả vào đầu thế kỷ này, một số hoàn cảnh
không lành mạnh ở Iraq, Afghanistan,… cũng bao gồm cả khủng bố, tất cả những
điều ấy là triệu chứng của các sai lầm quá khứ, hay những sơ suất của quá khứ. Và cũng trong thế hệ trẻ, có một số sự bất
an, đôi khi là giết chóc,… đây là những triệu chứng của sai lầm hay cẩu thả của
quá khứ. Chủ yếu là do quá chú trọng về
những thứ ngoại tại. Nên bây giờ, chúng
ta phải nghĩ một cách rộng rãi bao quát hơn kể cả những giá trị nội tại chứ
không chỉ những giá trị vật chất ngoại tại. 

Và dĩ nhiên tôi nghĩ là khoảng cách giữa người giàu và nghèo. Sự phát triển vật chất ngoại tại chính nó thì
tốt, nhưng đôi khi làm gia tăng khoảng cách giữa giàu và nghèo. Tôi nghĩ ở đây tốt đẹp hơn, không cách biệt
quá. Nhiều quốc gia khác, như năm ngoái
tôi viếng thăm Mexico, Argentina và rồi đến Brazil, và bộ mặt của nó khi tôi
thuyết giảng tôi hỏi thính chúng, khoảng cách giữa người giàu và nghèo như thế
nào, nhỏ hay lớn, thính chúng mọi chỗ đều giang hai tay ra, khoảng cách rất lớn. Tôi nghĩ ở đây (Áo Quốc) tốt hơn, khoảng cách nhỏ thôi, khoảng một gang
tay. Khoảng cách giữa người nghèo và
giàu, một gang tay hay một sãi tay? Lớn hay nhỏ? Okay không hề gì! Rồi thì mức độ tham nhũng. Cả ở Mỹ, khi tôi hỏi, mức độ tham nhũng lớn
hay nhỏ. Thính chúng giang hai tay
ra. Vậy thì Áo Quốc này, mức độ tham
nhũng thế nào? (mọi người cười).

Những quốc gia dân chủ, luật pháp, chế độ pháp trị, tự do
thông tin, tự do ngôn luận, những tệ nạn vẫn xảy ra. Tại sao? Là qua sự thiếu vắng kỷ luật tự giác. Là qua sự thiếu vắng nguyên tắc đạo đức. 

Tôi thường nói với một người bạn Ấn Độ rằng, Ấn Độ và người Ấn Độ so sánh tổng quát thi là
một quốc gia tâm linh rất dồi dào, những người tâm tư rất tôn giáo nhưng có quá
nhiều tham nhũng ở đấy. Nên tôi thường
nói với người bạn Ấn của tôi rằng, mỗi
người hay mỗi gia đình có sự tham nhũng, gia đình nào cũng có trong nhà họ một
số tượng chư thần linh nam nữ (gods và goddesses), mỗi buổi sáng cúng dường
bông hoa, nhang đèn và cầu nguyện. Tôi
đùa với họ rằng, Ô sự cầu nguyện của bạn đến chư thần linh nam nữ của bạn gần
như mong cầu sự tham nhũng của bạn thành công (cười).

Cho nên một đàng là tâm hồn tôn giáo, nhưng không ngại gì việc
tham nhũng. Thật đáng buồn. Nên những người này, đúng là những người tín
ngưỡng, nhưng không đủ nghiêm túc để quán chiếu về những nguyên tắc đạo đức hay
nói một cách khác là không có sự sợ hãi đến thần linh.

Một vài năm trước, trong một cuộc thảo luận với những nhà
chuyên môn và học giả, cố vấn của một công ty quốc gia, và chúng tôi đàm đạo về
sự tham nhũng ngay cả trong công ty ấy. Những sở hữu của họ không trong sáng lắm. Rồi thì tôi hỏi, Ô những người này đáng lẻ phải là những người
biết sợ hãi thần thánh. Sau đó ông trả lời,
những người đó đến nhà thờ cầu nguyện đến Thượng Đế, nhưng họ không thật sự
nghiêm túc, không thật sự ngoan đạo, hay không chân thành. Nếu chân thành thì cả cuộc sống của họ phải
theo lời dạy của Thượng Đế hay thánh thần là yêu thương, toại nguyện, tự giác.

Nên bây giờ, việc phán xét những điều này khoảng cách giữa
người giàu và nghèo, thiếu chú ý đến môi trường, chỉ tiêu thụ mọi thứ,… Do vậy,
những điều này rõ ràng cho thấy rằng chúng ta cần nổ lực hơn trong viêc thúc đẩy
đạo đức luân lý. Với tính đạo đức hơn,
tính tự giác sẽ hiện hữu. Tính tự giác
có nghĩa là không phải do mệnh lệnh, không phải do sợ hãi nhưng là tự nguyện
hay tôi không nên làm việc này, hay biết việc này sẽ có cơ đem đến một sự sai lạc,
hay mang đến bất công. Nhưng biết rằng nếu
tôi gây ra việc này sẽ đem đến một kết quả như vậy,như vậy,… thế là kỷ luật tự
giác. Do vậy, chúng ta thật sự cần nổ lực
hơn để xây dựng một tinh thần đạo đức hơn. Khác đi thì hoàn cảnh hiện tại sẽ tiếp tục, dân số sẽ gia tăng, đạo đức
suy đồi, và rắc rối sẽ phát triển thêm, có thể sẽ xảy ra như vậy. 

Thế nên, bây giờ là lúc đã đến nhằm để xây dựng thế kỷ này
là thế kỷ hạnh phúc, thế kỷ hòa bình, thế kỷ từ bi, và những việc này được căn
cứ trên nguyên tắc đạo đức (vổ tay).

Bây giờ, càng đạo đức hơn càng tác động đến lòng nhiệt tình
hơn. Nhiệt tình là lòng quan tâm đến lợi
ích của người khác. Xem người khác giống
như ta, thật sự là những người anh chị em loài người. Họ cũng muốn hạnh phúc và không muốn khổ
đau. Chúng ta cũng là những động vật, hạnh
phúc của mỗi cá nhân cũng lệ thuộc trên tất cả những người còn lại. Nên cộng đồng còn lại hay những người khác
cũng chính là niềm hạnh phúc của chúng ta. Do vậy, chăm nom đến đời sống của họ, một khi mà loại suy nghĩ như vậy
hiện hữu thì không có chỗ cho việc bóc lột, bắt nạt, lừa gạt, dối trá vì chúng
ta tôn trọng họ, chúng ta phát lòng cảm nhận quan tâm đến sự cát tượng của họ.

Nên lòng nhiệt tình hay việc quan tâm đến sự cát tường của kẻ
khác là vấn đề then chốt. Điều này đã được
trang bị từ lúc ấu thơ, ngay lúc chúng ta ra đời, chúng ta tiếp nhận tình cảm tối
đa từ bà mẹ của chúng ta. Nhân tố vật lý
này (chỉ vào thân thể), tình cảm đã hiện hữu ở đấy cho thấy rằng chúng ta tồn tại
nhờ tình cảm con người, chủ yếu là tình cảm của bà mẹ, với sửa của bà mẹ. Nên kinh nghiệm ấy thật sự hòa tan thâm nhập
trong gene, trong thân thể, trong máu của chúng ta. Tất cả chúng ta đã sẳn có hạt giống ấy rồi. Câu hỏi là. Những người trẻ đây,
tôi nghĩ họ đã quan tâm đến tình cảm của người khác hơn là tiền bạc của họ, quyền
lực của họ, quá khứ xã hội của họ, họ không quan tâm những thứ này.

Khi chúng ta lớn lên, như vị thống đốc của chúng ta đây, có
nhiều tóc trắng hơn, đường bệ hơn (cười). Chính tôi cũng già hơn. Rồi thì
ngoại trừ chúng ta chú ý, không thì nhân tố thân thể này [với tình cảm từ bà mẹ]
bị ngủ quên. Sự thông minh đôi khi mang
đến những thứ khác. Ta nghĩ, nếu ta có
thứ ấy thì ta được gì. Nếu không có gì lợi
lạc thì chúng ta quên lãng. Rồi thì thái
độ vị kỷ, tôi ,tôi, tôi trở nên quan trọng hơn. Cái kia là cái tôi lớn hơn. Đấy
cũng là nhũng lạm, đấy cũng là rắc rối. 

Nếu chúng ta có một cái chúng tôi lớn hơn, cái chúng tôi của
một cộng đồng; một cái chúng tôi lớn hơn của một quốc gia; một cái chúng tôi lớn
hơn của cả cộng đồng Âu châu, một cái chúng tôi lớn hơn của cộng đồng nhân loại,
bảy tỉ người chúng tôi thì sẽ không có
chỗ cho sự phân biệt giàu nghèo. Tôn trọng
tất cả cùng là loài người. Cùng là anh
chị em. Chúng ta nên có quyền bình đẳng. Chúng ta nên có sự chia sẻ bình đẳng. Trong lãnh vực kinh tế, trong lãnh vực tôn
giáo,…, nếu chúng ta phát triển sự quan tâm đến quyền lợi của người khác. Đấy là nhân tố chìa khóa. (vổ
tay). Điều này không cần đến phần của
tôn giáo. Không. Tôn giáo là vấn đề cá nhân, chuyện riêng
tư. Nhưng điều này quan tâm đến nhân loại,
chúng ta sinh ra trong cách này (vổ tay), cả cuộc đời còn lại của chúng ta phải
nên ở trong cảm giác mạnh mẽ này thì sự tự giác sẽ hiện hữu. Tôn trọng người khác, không lừa gạt, không
bóc lột…

 Và rồi xa hơn, sức khỏe
thân thể cũng rất quan trọng, sự nhiệt tình này. Bởi vì, một số nhà khoa học nói rằng, sự sợ
hãi liên tục, và giận dữ, thù hận thật sự xói mòn hệ thống miễn nhiễm của chúng
ta. Nên khi sợ hãi hiện diện, thái độ tự
kỷ chỉ là tôi, tôi, tôi nên nhìn về phía này, hơi sợ hãi; thái độ ấy làm cho
chúng ta xa cách với người khác; nhìn về phía nọ, sợ hãi; phía khác, không tin
tưởng đưa đến kết quả cô độc. Một cảm
giác bất an điều này mang đến sợ hãi, sợ hãi diễn dịch thành thất vọng, giận dữ… Nên một khi sự cởi mở, quan tâm đến sự cát tường
của người khác, chăm sóc đến lợi ích của người khác thì càng tự tin hơn thì
chúng ta có thể hành động trung thực, chân thật mở ra một sự trong sáng. Điều ấy làm giảm thiểu sợ hãi. Nhìn về phía này, ô, những anh chị em con người.
Nhìn về phía này, những anh chị em loài người. 

Thảng hoặc, khi chúng ta biểu lộ thái độ thân thiện, người đối
diện không như vậy, tiêu cực, thì trường hợp ấy chúng ta có quyền hành động phù hợp với hoàn cảnh này. Có phải thế không? (cười) Nhưng trước tiên chúng ta phải chìa tay ra,
và hầu hết mọi trường hợp, kể cả thú vật, nếu chúng ta cởi mở, nhiệt tình, một
cảm nhận quan tâm đối với họ, họ cũng sẽ đáp ứng lại. Tính nhân bản chúng ta đột nhiên bừng dậy.

Trong một vài trường hợp, tôi nghĩ là ở Đức Quốc, khi tôi đi
ngang qua những con đường trên xe của tôi, tôi chỉ nở những nụ cười với mọi người,
một ngày nọ, một người phụ nữ trẻ tuổi đi ngang qua, tôi nở nụ cười thông thường,
nhưng người phụ nữ ấy cảm thấy nghi ngờ, chau mày (cười). Nên nụ cười của tôi thay vì làm sảng
khoái người khác lại làm sợ hãi vì sự
nghi ngờ. Thế là tôi quay về phía khác
(mọi người cười).

Cho nên, tôi thật sự tin rằng lòng nhiệt tình, trái tim tình
cảm là điều chúng ta học từ những bà mẹ của chúng ta, điều này phải giữ gìn cho
đến lúc chết. Một cách vật lý mà nói
thân thể chúng ta cũng được lợi lạc. Thân thể chúng ta trở nên mạnh mẽ hơn, khỏe mạnh hơn. 

Trong một cuộc gặp gở của những nhà khoa học, chúng tôi có
châm ngôn: “Tâm hồn khỏe mạnh, thân thể khỏe mạnh”[2]
(Một tinh thần khỏe mạnh trong một thân thể cường tráng). Tâm hồn khỏe mạnh rất quan hệ với một thân thể
khỏe mạnh. Rồi thì vào lúc khởi đầu, tôi
thật sự đề cập rằng, “Nhằm để mang đến một sự tiếp cận thực tiển, chúng ta
trước nhất phải biết thực tại một cách trọn vẹn. Nhằm để tri nhận thực tại một cách trọn vẹn,
tâm thức chúng ta phải tĩnh lặng. Nếu
tâm tư chúng ta liên hệ quá nhiều với cảm xúc, thế thì tâm hồn chúng ta trở nên
thành kiến, qua cách ấy chúng ta không thể thấy mọi việc một cách khách
quan. Cho nên nhằm để tiến hành việc khảo
sát một cách khách quan, tâm tư chúng ta phải trở nên tĩnh lặng, phải là trung
tính.” Nên ở đây, lòng nhiệt tình
có một vai trò quan trọng. Vì vậy, trong
lãnh vực giáo dục cũng thế, tôi nghĩ sinh viên liên tục sợ hãi, một cách không
thoải mái, điều ấy tôi nghĩ là một chướng ngại cho việc học tập. Tươi mát, sôi nổi, hăng hái, vui vẻ thì chúng
ta có thể học hỏi tốt đẹp hơn.

Nên tôi nghĩ ở mỗi trình độ của đời sống con người, một nhà
chuyên môn, một giáo sư, … tâm tư chúng ta cởi mở hơn, tĩnh lặng hơn, thì
chúng ta có thể tiến hành việc làm của
chúng ta khoa học, chính trị, kinh tế,… hay mọi thứ, rồi thì sự thành công rất
lệ thuộc trên sự tiếp cận thực tiển. Sự
tiếp cận thực tiển xét cho cùng lại tác động cho sự tĩnh lặng của tâm hồn, lòng
tự tin, sự cởi mở. Đấy là đạo đức thế tục
bất chấp người ấy là một người có tín ngưỡng hay không tín ngưỡng. Hãy nghĩ
thêm về những điều này. (vổ tay).

Xin chân thành cảm ơn. Đây là hạnh phúc chân thật. Những
điều này thật sự có lợi cho tôi. Nếu quý
vị thấy có ý nghĩa, lợi lạc thì hãy cố gắng thực tập, còn nếu thấy không có lợi
ích gì thì hãy quên đi (mọi người cười).

Hết giờ cho hỏi đáp rồi! Một hay hai câu hỏi. Một câu hỏi nào đấy chứ!

HỎI: Tôi làm việc ở một Casino Âu châu. Khi người ta ghiền đánh bạc, thua nhiều tiền
rồi thì nhiều năng lượng tiêu cực phát ra. Công ty của tôi phải làm gì với điều này? Và cá nhân tôi phải làm gì với việc này?

ĐÁP: Tôi thật sự không biết (mọi người cười và vổ
tay). Thật sự thì những năng lượng tiêu
cực ấy tự phát ra.

[1] Secularism:
(thông thường là) sự đấu tranh cho tính không tôn giáo của nhà trường

[2]
Healthy minh, healthy body