Rộng Mở Từ Ái

RỘNG MỞ TỪ ÁI: QUAN ĐIỂM CỦA TÔI
Tác giả: Đức Đạt Lai Lạt Ma
Anh dịch: Jeffrey Hopkins, Ph. D.
Chuyển ngữ: Tuệ Uyển – 23/09/2011

LỜI
NGƯỜI DỊCH

Đức
Đạt Lai Lạt Ma trong một số bài viết cũng nói rằng, không phải nói đến từ ái
hay bi mẫn là chúng ta phải có khả năng để ban vui hay cứu khổ mà trước hết đấy
là sự phát nguyện, mong ước của chúng ta cho mọi chúng sinh được có niềm vui và
hết khổ. Quả vậy, nếu chúng ta nghĩ đến
ban vui cứu khổ mà khi chúng ta chưa có khả năng thần thông tự tại như những vị
Phật hay Bồ tát thì quả là ngoài sức tưởng tượng và chúng ta không thể và không
dám nghĩ đến, và chúng ta cảm thấy thối chí. Tuệ Uyển nghĩ như thế. Nhưng thay
vì thế, như lời dạy của Đức Đạt Lai Lạt Ma, chúng ta trước hết phải có tấm lòng
rộng rãi như thế, phải phát nguyện từ ái và bi mẫn nguyện cho mọi người được hết
khổ, được có niềm vui, được có nguyên nhân của niềm vui, được hết những nguyên
nhân của khổ. Với lời nguyện ước, mong
muốn này chắc ai cũng có thể làm được.

Dĩ
nhiên nói đến từ bi là nói đến lòng thương yêu không phân biệt kẻ oán, bạn hữu
hay người dưng, nhưng thật khó mà nghĩ đến người làm tổn hại chúng ta, người
chúng ta không ưa với tâm bình đẳng như vậy, nhưng như Bồ tát Tokmay Sangpo
nói, nếu chúng ta không thuần hóa kẻ thù nội tại mà lại muốn thuần hóa kẻ thù
ngoại tại thì kẻ oán lại càng tăng, thế nên việc phát lời nguyện ước từ ái và
bi mẫn hay nguyện cho mọi người đều khỏi khổ, hết nguyên nhân của khổ, được hạnh
phúc và có nguyên nhân của hạnh phúc là cách hay nhất để rộng mở cõi lòng của
chúng ta, thuần hóa kẻ thù nội tại của chúng ta, dù thực tế chúng ta chưa hành
động gì cả.

Trong
những buổi lễ của Phật Giáo, chúng ta thường có một phút nhập từ bi quán, nhưng
chỉ một phút thôi và lâu lâu một lần như vậy thì thật khó mà thâm nhập được từ
bi và khó mà rộng mở cõi lòng, khó mà thuần hóa kẻ thù nội tại. Nhưng nếu chúng ta thường xuyên phát nguyện từ
ái và bi mấn, hay luôn luôn giữ lòng từ bi, chắc chắn kẻ thù nội tại sẽ khuất
phục trước năng lực của từ bi. Các đạo sư Tây Tạng, Đức Đạt Lai Lạt Ma, hay Thiền
sư Nhất Hạnh thường nói hãy gởi những thông điệp thương yêu hay từ bi vào không
gian, năng lực của từ bi của chúng ta, của càng nhiều người sẽ làm dịu “thế
gian nóng bức” này, dịu những nổi thù hận trong nghiệp chướng của chúng
ta. Phát nguyện từ ái bi mẫn là thiết thực
làm việc này, là thiết thực biểu lộ bản chất của Đạo Phật, đạo của từ bi.

Tuệ
Uyển

QUAN ĐIỂM CỦA TÔI

Nếu kẻ thù nội tại
là thù hận không được thuần hóa,

Khi tôi nói về từ ái và bi mẫn, tôi không nói như một
Phật tử, cũng không như một người Tây Tạng, cũng không phải như một Đạt Lai Lạt
Ma. Tôi thực hiện điều này như một con
người nói với những người khác. Tôi hy vọng
rằng quý vị tại thời điểm này sẽ nghĩ về chính quý vị như một con người thay vì
là một người Mỹ châu, Á châu, Âu châu, Phi châu, hay thành viên của một xứ sở đặc
thù nào đấy. Những sự trung thành này là
thứ yếu. Nếu quý vị và tôi thấy một nền
tảng chung như những con người, chúng ta sẽ giao tiếp trên cấp độ căn bản
này. Nếu tôi nói, “tôi là một thầy
tu”, hay “tôi là một Phật tử”, những thứ này, trong việc so sánh đến bản chất như một
con người, là tạm thời. Là con người là
căn bản, nền tảng mà từ đấy tất cả chúng ta phát sinh. Chúng ta sinh ra như một con người, và điều ấy
không thay đổi cho đến khi chết. Tất cả
những thứ khác – cho dù chúng ta có học vấn hay không học vấn, già hay trẻ,
giàu hay nghèo – là thứ yếu.

GIẢI
QUYẾT RẮC RỐI

Trong
những thành phố lớn, trong nông trại,
trong những vùng xa xôi hẻo lánh, khắp các vùng nông thôn, con người đang di
chuyển một cách bận rộn. Tại sao? Tất cả
chúng ta đều bị thúc đẩy bởi một khát vọng làm cho chính chúng ta hạnh
phúc. Làm như thế là đúng. Tuy nhiên, chúng ta phải luôn nhớ trong tâm rằng
liên hệ quá nhiều với những khía cạnh
nông cạn của đời sống sẽ không giải quyết những vấn đề lớn hơn bất toại ý của
chúng ta. Từ ái, bi mẫn, và quan tâm cho
kẻ khác là những cội nguồn hạnh phúc thật sự. Với những thứ này phong phú, chúng ta sẽ không bị quấy rầy bởi ngay cả
những hoàn cảnh khó chịu nhất. Tuy
nhiên, nếu chúng ta nuôi dưỡng thù hận,
chúng ta sẽ không hạnh phúc ngay cả trong cảnh giàu có xa hoa. Vì thế, nếu chúng ta thật sự muốn hạnh phúc,
chúng ta phải mở rộng môi trường của từ ái yêu thương. Điều này là cả tư duy tôn giáo và cảm nhận
căn bản thông thường.

Sân
hận không thể vượt thắng bằng sân hận. Nếu
người ta biểu lộ sân hận đến chúng ta, và chúng ta thể hiện giận dữ trở lại, kết
quả là một thảm họa. Trái lại, nếu chúng
ta kiềm chế sự sân hận của mình và biểu lộ sự ngược lại của nó – từ ái, bi mẫn,
bao dung, và kiên nhẫn – thế thì không chỉ chúng ta duy trì trong hòa bình mà sự
giận dữ của người khác cũng sẽ dần dần
giảm bớt. Không ai có thể tranh luận với
sự thật rằng trong sự hiện diện của sân hận, hòa bình là không thể có. Chỉ qua ân cần và từ ái, niềm hòa bình tâm hồn
mới có thể đạt được.

Chỉ
có con người mới có thể phán xét và suy luận; chúng ta thấu hiểu những hậu quả và
nghĩ về lâu về dài. Cũng đúng rằng con
người có thể phát triển lòng từ ái yêu thương vô biên, trái lại đối với kiến thức
tối đa của con người thì các thú vật chỉ có những thình thức hạn chế của tình cảm
và yêu thương. Tuy nhiên, khi con người
trở nên giận dữ, tất cả khả năng này bị mất đi. Không kẻ thù nào trang bị với vũ khí thôi có thể tước bỏ những phẩm chất này, nhưng sân hận có
thể làm việc ấy. Nó là kẻ tàn phá.

Nếu
chúng ta nhìn một cách sâu sắc vào những thứ như vậy, những dấu vết của các
hành động của chúng ta có thể tìm thấy trong tâm thức. Những thái độ tự chuốc lấy thất bại, tự tổn
thương, tự hại sinh khởi không phải theo ý chí riêng của họ mà do si mê ám tối. Thành công cũng thế, được thấy trong chính họ. Xuất phát từ kỷ luật tự giác, tự tỉnh thức,
và việc nhận ra rõ ràng những nhược điểm của sân hận và những ảnh hưởng tích cực
của ân cần sẽ đi đến hòa bình. Thí dụ,
vào lúc hiện tại, chúng ta có thể là một người phát sinh cáu gắt dễ dàng. Tuy nhiên, với sự thấu hiểu rõ ràng và tỉnh
thức, sự tức tối của chúng ta có thể trước nhất bị xói mòn, và rồi bị thay thế. Mục tiêu của quyển sách này là để chuẩn bị nền
tảng cho sự thông hiểu ấy mà từ ấy lòng yêu thương chân chính hay từ ái có thể
sinh trưởng. Chúng ta cần trau dồi tâm
thức.

Tất
cả các tôn giáo đều dạy một thông điệp về từ ái, bi mẫn, chân thành và trung thực. Mỗi hệ thống tìm kiếm con đường riêng của nó
để cải thiện đời sống cho tất cả chúng ta. Tuy thế, nếu chúng ta nhấn mạnh quá nhiều bào
triết lý, tôn giáo hay lý thuyết của chính chúng ta, trở nên quá dính mắc, chấp
trước với nó, và cố gắng để áp đặt nó trên những người khác, kết quả sẽ là rắc
rối. Một cách căn bản, tất cả các bậc thầy
vĩ đại kể cả Đức Thế Tôn Thích Ca của Phật Giáo, Chúa Giê-Su của Ki Tô Giáo,
Muhammad của Hồi Giáo, và Moses của Do Thái Giáo được thúc đẩy bởi một niềm khao khát giúp đở môn đồ của các ngài. Các ngài không tìm cầu để có được bất cứ điều
gì đấy cho chính các ngài, cũng không để tạo thêm rắc rối cho thế giới.

Tôn
giáo có thể đồng nghĩa với những vấn đề triết lý sâu sắc, nhưng từ ái và bi mẫn
là trái tim của tôn giáo. Do thế, trong
quyển sách này, tôi sẽ diễn tả việc thực hành từ ái mà tôi cũng làm như thế. Trong kinh nghiệm việc thực hành từ ái đem đến
hòa bình của tâm hồn cho chính tôi và hổ trợ người khác. Những người vị kỷ ngu ngơ luôn luôn nghĩ về
chính họ, và kết quả luôn luôn là tiêu cực. Những người thông tuệ nghĩ về những người khác, giúp đở họ tối đa mà họ
có thể, và kết quả là hạnh phúc. Từ ái
và bi mẫn lợi lạc cho chính chúng ta và người khác. Qua lòng ân cần đối với người khác, tâm tư và
trái tim chúng ta sẽ rộng mở đến hòa bình.

Mở
rộng môi trường nôi tại này dến những cộng đồng rộng lớn hơn chung quanh chúng
ta sẽ đem đến hòa hiệp, thống nhất, và hợp tác; mở rộng hòa bình xa hơn đến những
quốc gia và rồi thì đến thế giới sẽ mang đến lòng tin hổ tương, tôn trọng qua lại,
sự giao tiếp chân thành, và cuối cùng là những nổ lực hòa nhập thành công để giải
quyết những rắc rối của thế giới. Tất cả
những điều này là có thể. Nhưng trước nhất
chúng ta phải thay đổi chính mình.

Mỗi
chúng ta có trách nhiệm đối với toàn thể nhân loại. Chúng ta cần nghĩ về mỗi người chúng ta như
những người anh chị em thật sự, và quan tâm đến quyền lợi của mỗi chúng
ta. Chúng ta phải tìm cách giảm đi nổi
khổ đau của kẻ khác. Hơn là hành động chỉ
để đạt đến sự giàu sang, chúng ta cần làm điều gì đấy đầy đủ ý nghĩa, điều gì đấy
một cách nghiêm chỉnh hướng trực tiếp đến lợi ích của toàn thể nhân loại.

Được
thúc đẩy bởi bi mẫn và từ ái, tôn trọng những quyền của kẻ khác – điều này thật
sự là tôn giáo. Mặc áo tu sĩ nói về Thượng
đế nhưng suy nghĩ một cách vị kỷ thì không phải là một hành vi tôn giáo. Trái lại, một nhà chính trị hay luật sư với sự
quan tâm thật sự cho nhân loại, những người cáng đáng những hành động làm lợi
ích cho người khác thật sự là thực hành tôn giáo. Mục tiêu phải là phụng sự cho kẻ khác, chứ
không phải khống chế thiên hạ. Những ai
thực hành từ ái thông tuệ, như Đại hành giả Ấn Độ Long Thọ đã nói trong Tràng
Hoa Quý Báu rằng:

Một
hành vi tôn giáo là được thực hiện ra với động cơ tốt lành, với tư tưởng chân
thành vì lợi ích của người khác. Tôn
giáo là ở đây và bây giờ trong đời sống hàng ngày của chúng ta. Nếu chúng ta hướng
dẫn đời sống ấy vì lợi ích của thế giới, thì đây là dấu ấn xác nhận một đời sống
tôn giáo.

Đây
là tôn giáo đơn giản của tôi. Không cần
Thánh đường, Phật đường. Không cần những
triết lý phức tạp. Tâm thức của chính
chúng ta, trái tim của chính chúng ta, là đền đài; triết lý của chúng ta đơn giản
là ân cần.

Nguyên
tác: My
Outlook trích từ quyển How to
Expand Love

Ẩn
Tâm Lộ ngày 24/09/2011