Suy Gẫm Về Tiền Bạc

SUY GẪM VỀ TIỀN BẠC
Michael Carroll
Diệu Liên Lý Thu Linh

Michael Carroll, trong
sự nghiệp kinh doanh suốt 25 năm của mình đã giữ các chức vụ điều
hành ở nhiều công ty như American Express, Simon & Schuster và Walt
Disney. Ông còn tư vấn và tập huấn về
kinh doanh thương mại cho các công ty như Procter & Gamble, Starbucks,
AstraZeneca, vân vân.

Michael đã nghiên cứu
về Phật giáo Tây Tạng từ năm 1976, đã hoàn tất chương trình Phật học
năm 1982, và là một giáo thọ được truyền thừa trong dòng thiền của
thiền sư Tây Tạng Chogyam Trunpa.

Michael đã dạy ở các
trường như đại học Columbia, đại học St. Mary, trường Cao Đẳng
Swarthmore, Tu viện Sơn Thiền (Zen Mountain) và nhiều trung tâm tu học
khác ở khắp nước Mỹ, Canada và Âu Châu.

***

Bạn
sẽ làm gì nếu tất cả tiền bạc, tài sản của bạn mất đi trong nháy
mắt? Điều đó vẫn xảy ra hằng ngày
đối với hàng ngàn người trên thế giới, vì thế quán tưởng, suy gẫm
về một điều có thể xảy ra như thế không phải là viễn vông. Hãy thử tưởng tượng trong chốc lát
rằng bạn không có việc làm, và cũng không còn đồng xu: Bạn sẽ làm gì? Cảm giác thế nào? Bạn có nhìn thế giới bằng con mắt thù
hận hay thân thiện? Nếu phải ra
sống bên lề đường, và trở nên vô hình đối với người đi trên đường,
bạn sẽ phản ứng làm sao? Nếu bạn
có gia đình, hẳn là người thân của bạn cũng khó tránh khỏi khổ
đau. Một tai họa như thế sẽ hủy
diệt bạn hay cho bạn thêm trí tuệ?

Trở
thành khánh kiệt và không thể làm tròn bổn phận của mình là điều
chúng ta không muốn xảy ra cho bất cứ một ai. Nhưng khi quán tưởng, suy gẫm như thế về
của cải, tiền bạc –tưởng tượng rằng bỗng nhiên ta hoàn toàn không
còn gì, phải đối mặt trực tiếp với cuộc đời, mà không có sự bảo
vệ, che chở bằng tài sản- chúng ta có thể đạt được trí tuệ về nỗi
sợ hãi khi kiềm sống.

Khi quán tưởng như thế, hãy xem chúng ta
phụ thuộc vào tiền bạc đến mức độ nào. Có tiền, chúng ta có nhiều lựa chọn: có nhà, đi du lịch, nghỉ
hưu sớm, được chữa trị bởi các bác sĩ giỏi, con cái chúng ta có
thể đi học ở những trường danh giá nhất. Không có tiền, dường như có quá nhiều rủi ro: không có nhà, gia
đình không được bảo đảm, sức khỏe, và ngay cả việc có được mâm cơm
trên bàn cũng là điều không chắc chắn. Tiền bạc dường như đã chạm đến tận huyết mạch của ta: đó là
lòng ham sống. Nhưng nếu tài sản
chúng ta biến mất; hoàn cảnh đó có đánh gục ta hay ta có thể trở
nên chín chắn hơn? Ngược lại, nếu
có thật nhiều tiền, chúng ta có làm chủ cuộc đời mình không? Có hay không có tiền, chúng ta có trở
nên một người hoàn toàn khác không? Quán tưởng về tiền bạc, của cải, giúp ta nghĩ đến những điều
có thể xảy ra này.

“Quán tưởng về tài sản” giúp ta khám
phá ra tất cả những điều ta vẫn thường nghĩ về tiền, giúp ta mổ xẻ
được những ‘nỗi lo sợ về tiền bạc”. Có thể là chúng ta có tiền, nhưng sợ mất chúng; hoặc đã mất
chúng, và tha thiết mong tìm lại được. Có thể chúng ta đang cần tiền, và đang lo lắng không biết làm
sao để kiếm được nhiều tiền hơn; hay chúng ta ra vẻ như có tiền vì hy
vọng sẽ sớm có được một số tiền. Có thể ta có rất nhiều tiền và ta biết nhiều người cũng dòm
ngó muốn có số tiền đó, hay chúng ta mặc cảm tội lỗi vì con cái
chúng ta đã bị đồng tiền làm hư hỏng. Bằng việc cảm nhận mọi khía cạnh của đồng tiền –sự lo lắng
vật chất, nỗi bất an tinh thần, sự giải thoát, ngay cả nỗi lo sợ bị
làm nô lệ của tiền bạc- chúng ta có thể trở nên thành thật hơn với
bản thân về sự dính mắc hay e dè trước đồng tiền.

Bằng
việc quán tưởng về tiền bạc, chúng ta có thể cảm nhận được cả hai
mặt của đồng tiền: nó có thể dìm ta xuống mà cũng có thể đưa ta
lên; đôi khi nó thật cám dỗ nhưng có lúc ta cũng ghê sợ nó; nó giúp
ta thực hiện được nhiều điều mà đôi khi cũng làm trở ngại ta. Từ đó, ta có thể hiểu rõ hơn những nghịch
lý của đồng tiền: càng cần đến tiền, ta càng ít có nó; càng có
nhiều tiền, ta càng muốn có thêm. Có người làm thật nhiều mà kiếm chẳng được bao nhiêu tiền; kẻ
khác dường như làm rất ít mà tiền vô như nước. Khi quán tưởng đến của cải, tiền bạc
bằng cách đó, ta khám phá ra rằng tiền là một trong những nghịch lý
của cuộc đời, khiến ta có cái nhìn rộng hơn về tính chất khó
lường, hay thay đổi của đồng tiền và của cải vật chất.

Khi
quán tưởng về của cải, chúng ta có thể cũng nên suy gẫm về thế
giới quanh ta. Một cặp vợ chồng
nổi tiếng đưa nhau ra tòa vì không biết phải chia $120 triệu đô la như
thế nào; hiện tại có bốn mươi tám ngàn đứa trẻ đang chết đói mỗi
ngày, suốt hàng thập kỷ qua; các nước trên thế giới chi trả hàng tỷ
đô la cho chi phí quân sự; bác hàng xóm lúc nào cũng dang tay giúp đở
cho người cơ nhỡ, dù chỉ với ít đồng tiền; những kẻ cướp của, giết
người; công việc từ thiện và những kẻ khốn khó. Khi chúng ta khai triển quan điểm của
mình về của cải, tiền bạc theo hướng đó, thì tiền bạc, của cải
không còn là mối quan tâm của cá nhân nữa mà là phương cách để ta có
thể thấu hiểu thế giới quanh ta.

Quán tưởng về của cải, tiền bạc giúp
ta tự hỏi về sự hiểu biết của bản thân đối với đồng tiền. Thực sự có điều gì ở bên ngoài có
thể mang đến cho ta hạnh phúc hay sự an toàn bền vững trong một thế
giới luôn đổi thay không? Tiền bạc
và của cải vật chất thực sự có
đem lại lòng tin và niềm vui cho ta? Chắc chắn là chúng ta cần phải có tiền để trang trải cho
những nhu cầu thiết yếu, nhưng không có tiền bạc nào có thể giúp ta,
thí dụ như, làm giảm đi sự đau đớn của đứa con bệnh ung thư máu. Không có tiền bạc nào có thể làm cho
cha mẹ ta chậm già đi hay trả lại cho ta tuổi trẻ. Tiền bạc cũng không giúp ta trở nên một
người nghệ sĩ tài hoa hay một người bạn tốt; nó cũng không khiến
ngọn gió trở nên mát lành hay bầu trời xanh trong hơn.

Có
thể đồng tiền là một vấn đề hoàn toàn bao quát hơn? Trong một cuộc hội thảo về “Tài Sản
và Giá Trị của nó”, một thành viên đã định nghĩa tài sản là có
thật nhiều những gì có ý nghĩa nhất đối với bản thân. Khi quán tưởng tài sản theo quan điểm
này, ta khám phá ra rằng chúng ta đang nói đến một vấn đề thật sâu
xa: đó là cảm giác an lạc của bản
thân. Chúng ta có thể nào tìm
lại được tài sản ban đầu của mình, hạnh phúc của chúng ta: cảm
giác tự tại về giá trị và sự giàu sang của ta đơn giản chỉ vì
chúng ta hiện hữu? Chúng ta có thể
sống trong thế giới luôn biến đổi và đầy áp lực này mà cảm thấy
thoải mái –tự tin, đầy năng lực và hoan hỷ không? Nếu quán sát đến tận gốc rễ của đồng
tiền, chúng ta phải tự hỏi mình một câu hỏi rất căn bản: Chúng
ta có tự tại với cuộc sống của mình?

Phát
triển được một mối liên hệ có ý nghĩa đối với tài sản, tiền bạc
là thử thách chính yếu của công việc. Chúng ta làm việc để thành tựu nhiều thứ; nhưng để được trả
lương –bằng ngân phiếu, lợi nhuận, tài khoản, phí, tiền mặt, của cải
vật chất- là chính. Dĩ nhiên, khi
nói đến tiền bạc, cũng có nhiều điều dễ làm: sự chính xác và cẩn
trọng, cân đối tài khoản, trả các chi phí đúng thời hạn, đừng ăn
cắp hay lường gạt, đóng thuế, giúp đỡ người khác khi có thể. Nhưng những vấn đề gay go, nghiêm trọng
mà tiền bạc, tài sản có thể khiến ta phải đối mặt thì quan trọng
hơn –và khi quán tưởng về chúng giúp ta quán sát chúng một cách rốt
ráo. Chúng ta cảm nhận thế nào về
đồng tiền? Cảm thấy bị đe dọa, ám
ảnh, ngại ngùng, âu lo hay dễ chịu? Những cảm giác này nói điều gì về chúng ta? Chúng ta có đủ nghị lực để đối mặt
với cuộc đời nếu ta thiếu thốn tiền bạc hơn hiện tại? Nếu thiếu thốn tiền bạc, ta có cảm
thấy bất an hơn trong cuộc sống? Đó
là những điều chúng ta cần luôn quán tưởng trong cuộc sống.