Liễu Ngộ

LIỄU NGỘ
Thích nữ Tịnh Quang

Ni sư Ryonen
sinh năm 1797. Cô là cháu nội của Shingen, một vị tướng Nhật nổi tiếng. Sắc đẹp
quyến rũ và thiên tài về thi ca đã khiến cô trở thành một công nương trong triều
đình, kề cận bên hoàng hậu khi mới 17 tuổi. Tuy còn quá trẻ như thế nhưng danh
vọng đã chờ đón cô.

Rồi vị hoàng hậu kính yêu của cô đột ngột qua đời và những mơ ước tràn đầy hy vọng
của cô cũng tan thành mây khói. Cô bỗng nhận thức được một cách sâu sắc về sự
vô thường trong cuộc sống trên thế gian này. Ngay khi ấy, cô mong muốn được tu
học thiền.

Tuy nhiên, gia đình cô không đồng ý và gần như ép buộc cô phải lập gia đình.
Ryonen chỉ đồng ý nghe theo với điều kiện là sau khi sinh 3 đứa con cô sẽ được
phép xuất gia làm ni cô.

Khi cô chưa được 25 tuổi thì điều kiện này đã đáp ứng, và chồng cô cũng như những
người thân khác không còn ngăn cản ước nguyện của cô nữa. Cô cạo tóc, lấy tên mới
là Ryonen, có nghĩa là “liễu ngộ” hay “giác ngộ hoàn toàn”. Rồi cô khởi sự cuộc
hành trình cầu đạo.

Cô tìm đến thành phố Edo và cầu xin ngài Tetsugyu nhận làm đệ tử. Chỉ nhìn
thoáng qua, vị thầy này đã từ chối ngay vì cô quá đẹp!

Ryonen lại tìm đến một bậc thầy khác, ngài Hakuo. Ngài cũng từ chối với cùng lý
do, bảo rằng sắc đẹp của cô hẳn chỉ gây ra phiền toái mà thôi!

Ryonen liền lấy bàn ủi nóng áp lên mặt mình. Chỉ trong chốc lát, sắc đẹp của cô
đã vĩnh viễn không còn nữa.

Ngài Hakuo liền nhận cô làm đệ tử.

Để ghi nhớ sự kiện này, Ryonen đã viết mấy câu thơ phía sau một tấm gương soi
nhỏ:

Ta đốt hương khi theo hầu hoàng hậu,
Để làm thơm những y phục đẹp xinh.
Giờ đây làm kẻ hành khất không nhà,
Ta đốt khuôn mặt để bước vào cửa thiền.

Khi ni sư Ryonen sắp lìa bỏ thế giới này, bà để lại một bài thơ khác:

Sáu mươi sáu mùa thu,
Từng đổi thay trước mắt.
Ta đã nói đủ rồi,
Về ánh sáng vầng trăng.
Thôi đừng hỏi thêm nữa,
Chỉ lắng nghe thông ngàn,
Và những cây bách hương
Khi không có gió!

(Trích
101 câu chuyện thiền, Nguyên Minh dịch)

Bình:

Ở
đời người ta thường chạy theo danh và sắc, khi vào đạo để rũ bỏ danh sắc cũng cần
đòi hỏi cả một quá trình tu luyện để mới giải trừ được nghiệp ái dục này.

Là
một người sống trong giàu sang danh vọng, việc từ bỏ tất cả danh sắc của Ryonen
không phải là hành động dễ dàng đối với nhiều người khi đang trên đỉnh cao của
danh sắc.

Biết
sắc vốn là giả, không muốn làm xao động cho những người cùng tu, và muốn chứng
tỏ tâm tha thiết cầu đạo của mình, Ryonen đã đem bàn ủi nóng ủi vào mặt mình là
hành động của một người thượng căn không thua gì ngài Huệ khả chặt tay mình để
dâng lên Tổ Sư Đạt Ma để cầu mong khai tâm mà không phải ai cũng làm được.

Thói
thường người ta hay bám theo danh và sắc, nhất là phái “đẹp”, để được đẹp hơn
người ta càng trau chuốc hoa hương và làm đủ mọi cách để tôn vinh bản thân. Những
người chưa đẹp thì phải đi thẩm mỹ để chỉnh sửa mắt môi…để thu hút người khác. Ở phương Tây nam giới bây giờ cũng không thua
gì nữ giới, cũng nước hoa xông ướp vào mình, cũng đua nhau đi chỉnh hình để tìm
được công việc dễ dàng như phái nữ và để được phái nữ yêu mến hơn. Xem ra nghiệp
ái dục thật là mãnh liệt, cho nên trong kinh Tứ Thập Nhị chương đã thốt lên rằng:
“…nếu trên đời này có hai thứ như thế chắc không ai có thể hành đạo được.”

Ngoại
hình là một vấn đề quan trọng đối với đời sống con người, đàn ông hay đàn bà có
ngoại hình đẹp dễ gặp may mắn và làm thay đổi tương lai của bản thân (dù không
hoàn toàn tuyệt đối). Dù là hư danh nhưng sắc dục đã điều động và chi phối vũ
trụ thế giới. Xưa nay, không ít các Đế vương, các Chính trị gia chỉ vì sắc đẹp
của đàn bà mà khiến cho mình tan thân mất mạng, quốc gia nghiêng ngửa, lao đao…
(bộ mặt của thế giới được điều động bởi nữ sắc – nếu mỹ nhân có tâm đức đó là
cái phước cho nhân loại).

Trong
Phật giáo để bước qua khỏi danh sắc phải có quá trình dụng công bằng phương
pháp quán chiếu về các pháp vô thường (không bền), khổ và vô ngã (không có tự
ngã). Nếu bất cứ pháp nào mà còn hữu ngã, còn đối đãi thì không phải là pháp Phật.
Trước giờ thành đạo, Đức Thích Tôn cũng đã vượt qua cửa ải chấp thủ của những
ma sắc nguy hiểm này.

Trong
Thiền Tông để đạt được cảnh giới giải thoát, hành giả cũng theo trình tự qua ba giai đoạn như Thiền sư Duy Tín đã trải qua

“Trước khi gặp thiện tri thức, tôi thấy núi sông là núi
sông.
Sau khi gặp thiện tri thức chỉ dạy, tôi thấy núi sông không phải là núi sông.
Sau ba mươi năm, tôi thấy núi sông là núi sông”.

Quá trình này cũng có thể được phân
chia cho ba căn cơ:

Hạ căn: khi mới tu còn chấp sắc là
sắc, còn có tâm phân biệt sắc nam sắc nữ (còn tham ái).

Trung căn: Sau thời gian học Phật,
thì thấy sắc vốn là bất tịnh, vô thường là giả hợp.

Thượng căn: Nhiều năm tu luyện thì
không còn thấy có và không nữa. Không còn tâm phân biệt chi phối, hoàn toàn làm
chủ được ý niệm.

Trình độ xả ly thủ ái của hành giả
như thế nào còn tùy thuộc về cái thấy danh và sắc của hành giả.

Người đệ tử Phật dù tăng hay tục,
việc cơ bản và đầu tiên phải tu tập ngay nơi tự thân, phải quán chiếu thân,
phải nhàm gớm thân thúi của mình mới có thể liễu ngộ được Phật pháp.

Trong kinh Thân Quán Đức
Phật bảo các thầy Tỳ kheo phải quán thân mình là thân dơ ác: “… thân nầy bao
gồm thịt da máu mủ tạo thành, chất chứa đầy phân dãi. Tự quán rằng thân nào có
sạch sẽ, thường có chín lỗ ác bệnh không sạch chảy ra, nó thường cùng
với oan gia cấu kết cho đến già chết, và gồm nhiều thứ bịnh tật, đâu không là
ác? Thân đến lúc mất, bấy giờ không còn dùng đựợc, chỉ còn đem chôn tử thi dưới
đất vì sợ chồn sói nhận ra, có đâu không thấy hổ thẹn lại thích tham dâm…”

Nếu
người nam hay nữ còn đắm chấp thân tướng của mình, cho rằng thân mình tốt hơn
thân kẻ khác, thân nam tốt hơn thân nữ hay thân nữ tốt hơn thân nam là đều còn
u mê. Trong kinh Kim Cang đức Phật phủ nhận tất cả sắc tướng rằng “phàm sở hữu tướng giai thi hư vọng” (tất
cả các tướng đều là dỏm), chấp tướng không những là tâm hư vọng mà là nguyên
nhân dẫn đến những dục vọng làm nhân cho sinh tử luân hồi mà trong kinh Lăng
Nghiêm đức Phật đã dạy “dâm tâm bất trừ, trần lao bất khả xuất”.

Muốn
bước ra khỏi trần lao, muốn liễu ngô Phật pháp bạn phải can đảm từ bỏ những gì
mình yêu quí nhất, phải lột bỏ được danh sắc hư ngụy đang đeo bám trên tấm thân
giả hợp sinh lão bệnh tử này.

Đó
cũng là sự liễu ngộ, sự trở về đầy huyền
bí và thi vị của thiền Ni Ryonen:

“…Về ánh sáng vầng trăng.
Thôi đừng hỏi thêm nữa,
Chỉ lắng nghe thông ngàn,
Và những cây bách hương
Khi không có gió!

BÀI ĐỌC THÊM:

●
MỸ NỮ TỰ HỦY SẮC ĐẸP ĐỂ XUẤT GIA – Thích Minh Trí biên dịch

n