Chuyện Tiền Thân Năm Ngựa

Chuyện Tiền Thân Năm Ngựa:

Ngựa Nòi Thông Minh

Thành Ba-La-Nại thuở xưa
Ở miền bắc Ấn có vua trị vì
Quốc vương nhiều ngựa kể chi
Nhưng riêng một ngựa kia thì tuyệt luân
Ngựa nòi, giống tốt vô ngần
Lớn to, mạnh mẽ thêm phần thông minh
Ngựa từ nhỏ đã khôn lanh
Chưa cần nghe lệnh sai mình tới lui
Đoán ra ý đó ngay rồi
Quốc vương khen ngợi: “Ngựa nòi thông minh!”
Ngựa nòi nổi tiếng trong kinh
Quốc vương đặc biệt tận tình lo toan
Chuồng thời lộng lẫy trang hoàng
Thơm tho, sạch sẽ, khang trang vô cùng.
Trung thành với chủ hết lòng
Ngựa còn can đảm oai phong hàng đầu
Quốc vương quý ngựa từ lâu
Bao nhiêu tin tưởng đặt vào ngựa thôi.
*
Một ngày u ám đầy trời
Thành Ba-La-Nại rối bời tóc tang
Bảy vua các nước lân bang
Kết liên gây chiến dàn hàng tại đây
Họ mang lính tráng bủa vây
Quân hùng, tướng mạnh chuyến này phô trương
Nào voi, nào ngựa rộn ràng
Nào xe, nào lính vũ trang đầy mình
Vua Ba-La-Nại hoảng kinh
Vội vàng triệu tập triều đình lại ngay
Họp bàn tìm kế hoạch hay
Hầu mong chống đỡ với bầy xâm lăng,
Họ khuyên vua: “Chớ đầu hàng
Cùng nhau chống trả ngoại bang đến cùng
Ta cần bảo vệ hoàng cung
Giữ gìn ngôi vị quốc vương nước nhà,
Thoạt tiên mình hãy cử ra
Một viên võ tướng tài ba hơn người
Đã từng vô địch lâu đời
Thay vua chiến đấu tại nơi chiến trường
Nếu không thắng được đối phương
Thời ta mới để hoàng cung dự phần
Bấy giờ bệ hạ đích thân
Trổ tài ra trận cầm quân diệt thù”
Lời nghe hợp với ý vua
Nên ông quan võ từ xưa đứng đầu
Giữ ngôi vô địch đã lâu
Quốc vương triệu tới cùng nhau luận bàn
Quốc vương lên tiếng hỏi quan:
“Liệu rằng có thể phá tan giặc này?”
Ông quan võ trả lời ngay
Muốn rằng có được ngựa hay để dùng:
“Nếu mà bệ hạ đồng lòng
Hạ thần xin được cưỡi con ngựa nòi
Khôn ngoan can đảm lâu rồi
Chắc là sẽ thắng tại nơi trận tiền!”
Quốc vương đồng ý nói liền:
“Hỡi quan vô địch tôi hiền trung trinh
Ta luôn trông cậy vào khanh
Cùng là ngựa báu thông minh tốt nòi
Cứu nguy vương quốc này thôi
Tùy khanh định liệu chuyện nơi chiến trường!”
*
Ông quan nhận lệnh quốc vương
Vội vàng đi tới nơi chuồng hoàng cung
Ngựa nòi ăn uống vừa xong
Được mang đầy đủ yên cương trên người
Khoác thêm áo giáp bên ngoài
Cùng đồ trang sức rạng ngời châu thân
Ông quan kỵ mã tới gần
Cúi chào ngựa quý muôn phần nghiêm trang
Rồi leo lên cưỡi hiên ngang
Một người, một ngựa phóng sang phía thù
Ngựa nòi thông thái từ xưa
Hiểu ra tình thế rất ư hiểm nghèo
Nhủ lòng: “Quân địch quá nhiều
Lân bang bảy nước hò reo vây thành
Ngựa, voi, vũ khí, tinh binh
Nước mình cùng quốc vương mình nguy nan,
Quốc vương nhân ái vô ngần
Lại thêm tin tưởng trăm phần nơi ta
Ta đâu có thể lơ là
Để quân địch thắng trận mà đành tâm.
Nếu ta giúp đỡ ông quan
Để rồi tàn sát địch quân chuyến này
Bảy vua bị giết tại đây
Tức là ta đã tiếp tay hại người
Sát sinh phạm tội mất rồi
Xấu xa như vậy ta thời tránh xa,
Dịp này ta muốn đưa ra
Một lời giáo huấn cao xa tuyệt vời:
‘Không nên giết hại ở đời
Bảy vua bị bắt sống thời mới hay
Mới là chuyện vĩ đại thay
Mới là chiến thắng tràn đầy vinh quang!’”
Những suy tư đẹp vô vàn
Ngựa bèn thổ lộ với quan cưỡi mình.
Rồi xông ra trận nhiệt tình
Sau khi quan sát chung quanh chiến trường
Chồm lên dậm cẳng hí vang
Lao vào đột kích đối phương tưng bừng
Tự tin, mạnh mẽ, kiêu hùng
Địch quân hốt hoảng tìm đường tháo lui.
Đoàn quân thứ nhất thua rồi
Vua thời bị bắt, quân thời bị tan
Bất ngờ, nhanh chóng, dễ dàng
Tránh đường chém giết bạo tàn như xưa.
*
Thế rồi lần lượt các vua
Đều thua chiến trận cũng như người đầu
Sáu vua bị bắt giống nhau
Giải vào giam giữ trước sau trong thành
Tưởng như sắp dứt chiến tranh
Nào ngờ lính nọ nấp rình một nơi
Dùng gươm đâm lén ngựa nòi
Bên sườn máu đỏ tuôn rơi dầm dề
Hằn sâu thương tích nặng nề
Khiến quan kỵ mã nghĩ suy ngại ngần
Lòng can đảm chợt tiêu tan
Nghĩ rằng: “Ngựa yếu khó ngăn quân thù
Địch quân kia khó đánh thua
Đạo quân thứ bẩy có vua kiêu hùng,
Ta nên chọn một ngựa thường
Phủ ngoài áo giáp, yên cương sẵn sàng
Cũng to lớn, cũng hiên ngang
Để thay cho ngựa nòi đang thảm sầu!”
Nghĩ xong ông chẳng chờ lâu
Lệnh thay thế ngựa truyền mau ra rồi.
Tuy đang đau đớn thân người
Ngựa nòi thấy vậy mở lời can ngăn:
“Thưa ông, ông có biết chăng
Nếu ông xử dụng ngựa thường như xưa
Giết nhau mong chuyện hơn thua
Thì dù thắng cũng bằng thừa mà thôi
Sát sinh đã tạo nghiệp rồi
Vinh quang chốc lát, luân hồi dài lâu
Xin ông hãy xét lại mau
Ngựa nòi thuần chủng đứng đầu là tôi
Riêng tôi giúp được ông thôi
Xông vào trận tuyến đủ tài tấn công
Phá tan hàng ngũ địch quân
Mà không sát hại một nhân mạng nào
Bắt vua thứ bảy. Lành sao!
Chiến tranh chấm dứt biết bao an bình!”
Ông quan nghe ngựa khuyên mình
Nghe xong ông lại lên tinh thần rồi
Theo lời ngựa thi hành thôi.
Ngựa nòi gắng gượng vươn người đứng lên
Vết thương băng bó kỹ thêm,
Chở quan kỵ mã trên yên kiêu hùng
Với đà cố gắng phi thường
Ngựa lao trở lại chiến trường hăng say
Đạo quân thứ bảy phá ngay
Đồng thời bắt sống vua này êm xuôi
Hết xâm lăng! Hết nổi trôi!
Chiến tranh lắng đọng, khắp nơi thái bình.
*
Ngựa nòi trầm trọng bệnh tình
Quốc vương nhỏ lệ, thân hành đến thăm
Ngựa bèn trịnh trọng trối trăng:
“Tôi xin được một đặc ân cuối cùng
Hòa bình khi tái lập xong
Đừng thêm đổ máu mới mong lâu dài
Tôi xin trông cậy ở ngài
Ra tay phóng thích, triển khai tâm từ
Thả luôn tất cả bảy vua
Lân bang chung sống coi như một nhà!”
Nói xong ngựa duỗi mình ra
Từ từ nhắm mắt lìa xa cõi trần.
Quốc vương cùng với quan, quân
Xót xa nhỏ lệ muôn phần tiếc thương,
Thả vua bảy nước lân bang
Về sau chung sống trăm đường bình yên,
Cùng nhau hỏa táng ngựa hiền
 Khắp nơi vang vọng lời khuyên nhân từ.

(phỏng dịch theo bản văn xuôi
THE GREAT HORSE KNOWING-ONE
của Ven. Kurunegoda Piyatissa & Tod Anderson)

NHẬN DIỆN TIỀN THÂN:
Ngựa nòi giống tốt và thông minh là tiền thân Đức Phật.
Vị quốc vương là ngài Ananda. Người cưỡi ngựa là ngài Xá Lợi Phất

(Bài đọc thêm chuyện tiền thân số 23: HT. Thích Minh Châu dịch: CHUYỆN CON NGỰA THUẦN CHỦNG (Tiền thân Bhojanìya))

Nước Tắm Dơ Bẩn

Ở bên Ấn Độ thời xưa
Trong vương quốc nọ gió mưa thuận hoà
Ngựa vua quý báu, kiêu sa
Mỗi khi tắm táp hay ra phía ngoài
Nơi dòng sông chảy khoan thai
Có vùng nước cạn các nài thường quen
Thường mang ngựa tắm nhiều phen
Từ lâu vẫn ghé qua bên sông này.
Tuy nhiên đặc biệt bữa nay
Có con ngựa lạ tới đây dầm mình
Ngựa hoang tắm táp thoả tình
Trút bao dơ bẩn, hôi tanh lâu ngày
Tắm xong ngựa nọ đi ngay
Vùng sông nước cạn vơi đầy lao xao.
*
Khi nài dẫn ngựa vua vào
Ngựa hoàng cung đó ai nào sánh ngang
Vừa đẹp đẽ, vừa cao sang
Bước chân xuống chỗ sông thường tới lui
Ngựa vua bất chợt đánh hơi
Nhận ra thoang thoảng mùi hôi quanh vùng
Bến không sạch, nước hết trong
Biết ngay ngựa lạ tắm sông này rồi
Dính vào chỉ nhớp thêm thôi
Chỉ thêm dơ bẩn thân người ích chi
Ngựa vua ghê tởm tức thì
Không còn muốn tắm táp chi nơi này.
Các nài ngựa vất vả thay
Muốn đưa ngựa xuống, loay hoay đủ điều
Nhưng mà ngựa chẳng xuôi chiều
Không ưng xuống tắm y theo lệnh nài.
Một nài trở lại lâu đài
Tâu trình vua rõ: “Thưa ngoài bến sông
Ngựa nòi quý của hoàng cung
Đã từng huấn luyện vô cùng kỹ thay
Thế mà bướng bỉnh hôm nay
Ngựa không chịu tắm, đòi quay trở về!”
*
Nhà vua chú ý lắng nghe
Truyền cho mời vị quan kia tới liền
Ông quan nổi tiếng khắp miền
Rành về súc vật, đáng tin vô cùng,
Vua lên tiếng: “Thật lạ lùng
Ngựa yêu thuần tính trong cung triều đình
Tự nhiên trở chứng thình lình
Không còn muốn tắm! Quả tình lạ sao!”
Ông quan chẳng nghĩ ngợi lâu
Tìm ra nơi tắm ngựa đầu bến sông
Thấy rằng ngựa khoẻ vô cùng
Tuy nhiên lúc thở thời không bình thường
Hít vào ngần ngại, nhẹ nhàng
Ông quan vội đánh hơi vương quanh miền
Thấy mùi dơ bẩn bốc lên
Điều tra thêm nữa quan liền rõ ngay
Mùi hôi thoang thoảng xa bay
Từ nơi vũng tắm sông này mà thôi
Sông dơ, nước bẩn, mùi hôi
Chắc là ngựa lạ tắm nơi đây rồi
Ngựa vua sạch sẽ cả đời
Bến sông ô uế ngựa thời chẳng ưa
Ông bèn hỏi: “Có ngựa dơ
Tới đây tắm táp bên bờ sông chăng?”
Các nài ngựa vội thưa rằng:
“Vừa đây có một ngựa hoang ghé vào
Tắm nơi này, bẩn biết bao
Mùi hôi do đó dễ nào tan đi.”
Ông bèn dạy các nài kia:
“Ngựa hoàng cung đó còn gì quý hơn
Ngựa ưa sạch sẽ luôn luôn
Nào đâu muốn tắm trong nguồn nước dơ
Bây giờ hãy dắt ngựa ra
Ngược dòng đưa ngựa trở qua khúc đầu
Đầu sông nước sạch, xanh mầu
Tắm đây chắc ngựa còn đâu buồn phiền!”
Các nài vội thực hiện liền
Ngựa qua chỗ mới quả nhiên hài lòng
Tại nơi bến tắm đầu dòng
Nước sông xuôi chảy sạch trong vô cùng.
Ông quan về lại hoàng cung
Tường trình vua rõ. Vua mừng ngợi khen
Cho rằng quan giỏi vô biên
Đọc ra ý nghĩ ngựa hiền của vua.

(phỏng dịch theo bản văn xuôi
DIRTY BATH WATER
của Ven. Kurunegoda Piyatissa & Tod Anderson)
NHẬN DIỆN TIỀN THÂN
Ông quan giỏi về súc vật là tiền thân Đức Phật.
Vua là ngài Ananda.

Bài đọc thêm chuyện tiền thân số 25 : 25. CHUYỆN BẾN TẮM (Tiền thân Tittha)